Ân
xá hay không ân xá ông Lewis “Scooter’ Libby
Chữ
trinh còn một chút này
Xin
cầm cho vững, chớ giày cho tan
(Phỏng
“Truyện Kiều”)
Trần Bình
Trong tháng
Năm, sau khi một bồi thẩm đoàn kết luận ông Lewis “Scooter” Libby có tội nói dối
để cản trở sự thi hành pháp luật và ông chánh án liên bang Reggie Walton xử 30
tháng tù ở, dư luận bắt đầu đặt vấn đề tổng thống Bush có nên dùng quyền hiến
định để tha tội cho ông Libby không.
Cuộc tranh
luận nên hay không nên ân xá ông Libby mang nặng màu sắc chính trị. Những người
Cộng hòa gồm các dân biểu, nghị sĩ và các tờ báo thiên hữu lên tiếng thuyết
phục tổng thống Bush nên tha tội cho ông Lewis “Scooter” Libby vì ông là một
công chức hết lòng phục vụ quốc gia. Trong khi đó những tờ báo tả khuynh và các
dân biểu, nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ chủ trương không nên tha cho ông Libby để
duy trì nguyên tắc ai cũng như nhau trước pháp luật.
Nếu đứng
trên quan điểm chính trị “phủ bênh phủ, huyện bênh huyện” thì không có gì để
tranh cãi. Nhưng nếu đặt vấn đề trên bình diện quyền lợi và uy tín của Hoa Kỳ
thì vấn đề ân xá hay không ân xá ông Libby là một vấn đề lớn liên quan đến giá
trị của Hoa Kỳ là một quốc gia có truyền thống tôn trọng luật pháp.
Bản Hiến
Pháp Hoa Kỳ có 7 Điều và 27 Tu chính . Điều II, mục 2 ban cho tổng thống Hoa Kỳ quyền miễn truy tố
hay ân xá tội nhân bị một tòa án xử phạt vì vi phạm luật lệ quốc gia, ngoại trừ
quyền bãi miễn sự truất phế chức vụ (1).
Những người
Mỹ lập quốc khi ghi Điều khoản này trong Hiến Pháp nghĩ đến những trường hợp tế
nhị mà sự truy tố hay xử phạt một công dân có thể làm chia rẽ quốc gia và làm
mất ổn định của xứ sở . Cũng dự trù trường hợp có người chỉ vì tưởng phục vụ
quyền lợi quốc gia mà vô tình phạm luật.
Hiến Pháp
khoán trắng quyền ân xá này cho tổng thống, nhưng thực tế có văn bản quy định
thủ tục thi hành, thí dụ tổng thống cần lấy ý kiến của bộ Tư Pháp và nhất là
thăm dò dư luận của quần chúng trước khi quyết định. Trong gần nửa thế kỷ qua
các vị tổng thống Hoa Kỳ (trừ tổng thống Bill Clinton) đều hành xử quyền này
một cách hết sức thận trọng và có trách nhiệm, tin chắc rằng việc ân xá sẽ mang
lại không khí tươi mát cho quốc gia và làm cho nền dân chủ pháp trị của Hoa Kỳ
bền vững hơn.
Ngày 8 tháng
9 năm 1974 tổng thống Ford đã ân xá tất cả những tội tổng thống Nixon đã phạm
từ ngày 20/1/1969 là ngày ông Nixon nhậm chức tổng thống cho đến ngày 9/8/1974
(tổng thống Nixon từ chức ngày 8/8/1974 trước sự truất phế không tránh được vì
sự lạm quyền, bao che sự tiến hành luật pháp của ông trong vụ Watergate). Sự ân
xá này vào lúc đó đã bị dân chúng Hoa Kỳ phản đối, và có thể hành động ân xá
của ông đã làm ông thất cử tổng thống năm 1976, nhưng lịch sử (tuy qua chưa
lâu) đã chứng minh được rằng tổng thống Ford có lý.
Trong lời
phát biểu trước quốc dân tổng thống Ford nói: “Lương tri cho tôi thấy chúng ta không nên kéo dài cơn ác mộng này.
Lương tri cũng bảo tôi dùng quyền hiến định để kết thúc câu chuyện buồn thảm
này. Quốc gia cần ổn định. Tôi cũng không thể dựa vào dư luận để biết mình phải
làm sao cho đúng. Có thể tôi sai, và nếu tôi sai và có 10 vị thiên thần bảo tôi
đúng cũng chẳng có nghĩa gì. Nhưng trong tận cùng của trái tim tôi, không phải
của một vị tổng thống mà là một sinh vật bé nhỏ trong Trời đất tôi biết rằng
nếu tôi không đủ can đảm để tha thứ (cho ông Nixon) Trời đất sẽ chẳng rộng
lượng khi phán xét tôi.
Sau cùng đồng bào biết rằng ông Richard Nixon và gia đình ông đã
chịu đựng và còn chịu đựng nhiều dù chúng ta và quốc gia vĩ đại này có làm gì
đi nữa.
Cho nên, tôi, Gerald R. Ford, tổng thống Hoa Kỳ, thi hành Điều
II, khoản 2 của bản Hiến Pháp ân xá mọi tội lỗi của công dân Richard Nixon đã
phạm hay có thể đã phạm phải trong thời gian từ ngày 20 tháng 1 năm 1969 cho
đến ngày 9 tháng 8 năm 1974”. (2)
Lời lẽ của
tổng thống Ford cho thấy ông cân nhắc và trăn trở như thế nào trước quyết định
ân xá cựu tổng thống Nixon.
Dưới thời
tổng thống George H. Bush (1988-1992), sau khi thất cử tổng thống nhiệm kỳ 2, và trước khi mãn
nhiệm, ngày 24/12/1992 tổng thống đã ân xá cho cựu bộ trưởng quốc phòng Caspar
Weinberger và 5 nhân viên chính phủ (gồm ông Elliott Abrams, nguyên phụ tá bộ
trưởng ngoại giao phụ trách các nước Mỹ châu, Robert McFarlane, nguyên cố vấn
an ninh quốc gia, và Duane Clarridge, Alan Fiers, Clair George thuộc cơ quan
CIA) đã nhận tội có dính líu trong việc bán vũ khí cho Iran để lấy tiền lời
giúp quân Contras chống chính phủ thân cộng tại Nicaragua trong khi luật cấm
dùng ngân sách quốc gia giúp đỡ cho quân Contras đang có hiệu lực .
Tổng thống
George H. Bush nói rằng: “… mẫu số chung
hành động của những công dân này dù sai hay đúng đều do sự thúc đẩy bởi lòng
yêu nước. Họ không hành động vì lợi lộc riêng tư. Cả sáu người đều đã trá giá
bằng tiền bao năm dành dụm được (cho luật sư), và đang đứng trước một tương lai
vô định và sự bất an của gia đình. Cái giá này cũng đã quá cao đối với những
sai trái họ đã làm” (3)
Vụ ân xá gần
nhất do tổng thống Clinton ban hành vào buổi sáng ngày 20/1/2001 chỉ mấy giờ
trước khi ông rời chức vụ. Danh sách gồm 140 nhân vật trong đó có ông Roger
Clinton, người anh em cùng cha khác mẹ với tổng thống Clinton phạm tội buôn bán
ma túy, và không có một biện minh nào để chống đỡ hành động lạm dụng Hiến Pháp
của ông. Câu chuyện đã qua đi nhưng nay bà Hillary Clinton ra tranh cử tổng
thống, bộ xương khô này sẽ được các ứng cử viên Cộng hòa lôi ra khai thác, và
bà Clinton sẽ phải trả giá cho chồng.
Trở lại câu
chuyện ông Lewis “Scooter” Libby. Ông Libby nguyên là phụ tá của Phó tổng thống
Dick Cheney. Ông liên hệ đến vụ án tiết lộ bà Valerie Plame vợ của đại sứ
Joseph Wilson là nhân viên mật của cơ quan CIA, và dư luận báo chí tin rằng mục
đích tiết lộ là để trả thù ông Wilson vì ông này đã tiết lộ rằng việc tổng
thống Bush nói ông Saddam Hussein có mua quặng Uranium của Niger là bịa đặt để
có cớ đánh Iraq. Ông Wilson là người được CIA gởi đi Niger để điều tra vụ mua
bán Uranium này.
Theo luật
Hoa Kỳ, tiết lộ danh tính một nhân viên tình báo mật cũng như man khai trước
một đại bồi thẩm đoàn (grand jury) là một hình tội. Và trong cuộc điều tra của
cơ quan cảnh sát liên bang bang FBI cũng như trước đại bồi thẩm đoàn công tố
viên đặc biệt Fitzgerald Patrick đã chứng minh rằng ông Libby khai láo với cơ
quan FBI cũng như với bồi thẩm đoàn và truy tố ông ra tòa về tội cố tình ngăn
trở cuộc điều tra để tìm ra ai là thủ phạm vụ tiết lộ công việc của bà Plame.
Sau khi bị truy tố ông Libby buộc phải từ chức. Và chánh án liên bang Walton
trong phiên tòa ngày
Trước đây
tổng thống Bush đã cho biết ý kiến của ông là hãy để cho luật pháp tiến hành
theo luật định. Người ta đoán rằng nếu thủ tục tòa án kéo dài thì đến sau cuộc
bầu cử tổng thống tháng 11 năm 2008 chắc cũng chưa xong. Đến lúc đó ông không
còn bị ràng buộc gì cả, cuộc chiến Iraq có thể cũng đã có giải pháp, vụ việc bà
Valerie Plame và ông Lewis “Scooter” Libby cũng dịu bớt qua thời gian và qua
không khí chuyển tiếp chính quyền ông sẽ ân xá (nếu vụ kháng cáo thất bại) cho
ông Libby cũng không muộn, và sẽ không gây tác hại gì nhiều cho đảng Cộng hòa
và uy tín trọng pháp của Hoa Kỳ.
Nhưng với án
lệnh của chánh án Reggie Walton, tổng thống Bush phải có quyết định ân xá ông Libby
(hay không) nếu không muốn ông Libby ngồi tù. Trong một bối cảnh không thuận
lợi cho đảng Cộng hòa, nào là vụ ngụy tạo tin tình báo để đánh Iraq, nào là vụ
dân biểu Randy “Duke” Cunningham (Cộng hòa, California) ăn hối lộ vào tù, nào
là vụ ông Paul Wolfowitz giám đốc Ngân hàng Thế giới do tổng thống bổ nhiệm lợi
dụng chức vụ ưu đãi người tình phải từ chức, nào là bộ Tư pháp cách chức bảy
công tố viên liên bang chỉ vì không phục vụ đảng Cộng hòa như đảng Cộng hòa
mong muốn, uy tín của tổng thống Bush đang xuống thấp, tổng thống Bush đang
đứng trước một vấn đề nan giải .
Đứng trên lẽ
phải trái, không có căn bản nào để tổng thống Bush ân xá cho ông Libby. Về mặt
nội bộ ân xá ông Libby sẽ làm xáo trộn lòng dân và là một thái độ khiêu khích
đảng Dân chủ. Đảng Dân chủ còn rất nhiều chuyện xếp trong hồ sơ chưa khui ra để
hạch hỏi đảng Cộng hòa (vì đất nước đang có chiến tranh), và “cơn bão ân xá” sẽ
ảnh hưởng không ít đến cuộc bầu cử quốc hội và bầu cử tổng thống tháng 11 năm
2008.
Nhưng điều
quan trọng hơn là uy tín của Hoa Kỳ. Dù Hoa Kỳ đã phạm những sai lầm do tình
hình chiến tranh gây ra, Hoa Kỳ vẫn còn là quốc gia tồn trữ những giá trị cố
hữu của thế giới là nước tôn trọng luật pháp và nhân quyền, những giá trị được
Liên hiệp quốc long trọng công nhận.
Bởi vậy sự
trọng pháp của Hoa Kỳ chẳng những là sự giữ gìn uy tín của Hoa Kỳ mà còn là một
hành động bảo tồn đạo lý của thế giới chúng ta đang sống. Khi đạo lý thế giới
bị coi thường con người sẽ trở nên bơ vơ lạc lỏng và sẽ sống với nhau với luật
rừng xanh. Cho nên mặc dù Hiến Pháp Hoa Kỳ cho tổng thống quyền ân xá tội phạm,
sự xử dụng nó là một hành động đạo lý hơn là luật pháp và hành xử quyền đó là
để an dân chứ không phải để che chở bà con, phe nhóm hay bè cánh của mình.
Tổng thống
Gerald Ford đã cầu nguyện khi ân xá cho cựu tổng thống Nixon. Tổng thống George
H. Bush đã trăn trở khi ân xá những viên chức liên quan trong vụ Iran-contra,
tổng thống Bill Clinton đã lợi dụng quyền tổng thống vào giờ thứ 25 để ân xá
cho một số người không đáng ân xá với mục đích ân trả oán đền. Lịch sử sẽ công
bình phán xét.
Tổng thống
George W. Bush sẽ phải cân nhắc cẩn thận trước quyền lợi của đất nước và uy tín
của Hoa Kỳ trên thế giới trước khi lấy quyết định ân xá hay không ân xá cho ông
Lewis “Scooter” Libby. Lịch sử sẽ nghiêm khắc với ông về quyết định này hơn là
quyết định đã đưa Hoa Kỳ vào cuộc phiêu lưu tại Trung đông./.
Trần Bình
(1) Article II, section 2, U.S. constitution:
“… he (the President) shall have Power to Grant Reprieves
and Pardons for Offenses against the United States, except in Cases of
Impeachment.”
(2) Nguyên văn:
“My
conscience tells me clearly and certainly that I cannot prolong the bad dreams
that continue to reopen a chapter that is closed. My conscience tells me that
only I, as President, have the constitutional power to firmly shut and seal
this book. My conscience tells me it is my duty, not merely to proclaim
domestic tranquility but to use every means that I have to insure it. I do
believe that the buck stops here, that I cannot rely upon public opinion polls
to tell me what is right. I do believe that right makes might and that if I am wrong,
10 angels swearing I was right would make no difference. I do believe, with all
my heart and mind and spirit, that I, not as President but as a humble servant
of God, will receive justice without mercy if I fail to show mercy.
Finally, I feel that Richard Nixon and his loved ones have
suffered enough and will continue to suffer, no matter what I do, no
matter what we, as a great and good
nation, can do together to make his goal of peace come true.
Now, therefore, I, Gerald R. Ford, President of the United
States, pursuant to the pardon power conferred upon me by Article II, Section
2, of the Constitution, have granted and by these presents do grant a full,
free, and absolute pardon unto Richard Nixon for all offenses against the
United States which he, Richard Nixon, has committed or may have committed or
taken part in during the period from January 20, 1969 through August 9, 1974.”
(3) Nguyên văn:
"The common
denominator of their motivation -- whether their actions were right or wrong --
was patriotism. They did not profit or seek to profit from their conduct, and
have already paid a price -- in depleted savings, lost careers, anguished
families -- grossly disproportionate to any misdeeds or errors of judgment they
may have committed.”
_________
Trần Bình Nam
|
http://www.tranbinhnam.com |