Sự
Thật về cuộc Cách Mạng Văn Hóa của Trung Quốc
Trần Bình
Ngày
Cuộc Cách
mạng Văn hóa phát động ngày 16/5/1966 bởi một Nghị quyết của Bộ chính trị đảng
Cộng sản Trung quốc và chấm dứt năm 1976 sau khi Mao chết và nhóm bốn người
(gọi là Tứ nhân bang) do Giang Thanh, vợ cưng của Mao cầm đầu bị bắt. Đặng Tiểu Bình trở lại quyền hành mở đầu một cuộc cách mạng mới của
Trung quốc. Đặng Tiểu Bình áp dụng một chính sách cởi mở về văn hóa, bãi
bỏ chế độ kinh tế tập trung và nhất là mở cửa cho đầu tư của nước ngoài theo nguyên tắc “mèo
trắng hay mèo đen, mèo nào cũng vậy, miễn là bắt được chuột”. Chính sách
này đã đưa Trung quốc trở thành một lực lượng kinh tế và quân sự trên thế giới,
và bước vào thế kỷ thứ
21 là một đối tác làm cho Hoa Kỳ, đệ nhất siêu cường trên thế giới sau khi Liên
bang Xô viết sụp đổ phải quan tâm.
Nhưng các
nhà lãnh đạo Trung quốc hiện nay vẫn chưa cho phép các sử gia được tự do phanh
phui những gì đã xẩy trên đất nước trong 10 năm của cuộc Cách mạng Văn hóa
(1966-1976), nhất là đưa ra ánh sáng nguyên nhân thầm kín của cuộc giết chóc
tàn bạo và phi lý đó. Gần một triệu người bị giết và hàng trăm triệu người ly
tán gia đình. Riêng trong vùng thủ đô Bắc Kinh số người bị
giết lên đến 2000. Các chi bộ đảng bị giải tán và bộ máy hành chánh và
an ninh được đặt dưới một bộ máy quản trị bán dân chính bán quân sự lỏng lẻo
tùy theo nhu cầu từng địa phương, nhưng tất cả đều
trực thuộc Mao. Người phụ tá thân tín nhất của Mao là thủ tướng Chu Ân Lai biết
bản thân ông cũng bị đe dọa nên ngồi yên và chỉ dùng vị thế của mình và ảnh
hưởng còn lại bên cạnh Mao để duy trì sự vận hành tối thiểu của quốc gia và bảo
vệ bạn bè thân tín ở chỗ nào ông còn bảo vệ được.
Người ta vẫn
chưa thấu triệt nguyên nhân đảng Cộng sản Trung quốc trong những năm gần đây
thay đổi thái độ đối với những lỗi lầm trong cuộc Cách mạng Văn hóa, mặc dù năm
1981 đảng đã chính thức công nhận sai lầm. Đảng chưa bao giờ đi vào chi tiết
của sự việc như giải thích nguyên nhân, phanh phui các cuộc thảm sát, truy tố
tất cả những kẻ phạm tội, ngoại trừ vụ thảm sát tại làng Hồng Thắng, huyện Đại
Hưng gần thủ đô cả nước ai cũng biết. Trong đêm
Cái nhìn
chính thức của đảng Cộng sản Trung quốc qua sự nhìn nhận sai lầm trong năm 1981
là Mao có phạm sai lầm nhưng so với công lao của Mao
đối với nhân dân Trung quốc thì không có nghĩa lý gì. Và các sai lầm trầm trọng
sinh ra nhiều đổ máu đều do Tứ nhân bang.
Chỉ có một
cuốn sách bằng Anh ngữ xuất bản tại Trung quốc nói về Đặng Tiểu Bình nhan đề “Deng Xiaoping and the Cultural Revolution”
(Đặng Tiểu Bình và cuộc Cách mạng Văn Hóa) của Đặng Dung, con gái của ông Đặng
xuất bản năm 2002, bởi Nhà phát hành Ngoại ngữ tại Bắc Kinh nói về gia đình của
cô trôi nổi trong cuộc Cách mạng Văn hóa như thế nào có thể giúp các sử gia
thấy phần nào nguyên nhân của cuộc Cách mạng Văn hóa.
Theo cô Đặng Dung, bảy năm đầu (từ 1949 – 1956) là bảy năm thành
công của đảng Cộng sản Trung quốc sau khi thống nhất đất nước. Sự thành công ổn định một
đất nước bao la như Trung quốc với mấy trăm triệu dân (dân số của Trung quốc
thời gian đó) và khuynh hướng tôn thờ cá nhân đã làm cho Mao tự xem mình là
hoàng đế. Mao biến ảo tưởng của mình thành mệnh lệnh và tiến hành cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa mà
ông gọi là “Bước Đại Nhảy Vọt” để
chạy nhanh cho kịp các cường quốc khác trên thế giới vào cuối thập niên 1950. Chương trình “nhảy vọt” bất chấp quy luật kinh tế đã làm cho Trung
quốc rơi vào nạn đói. Trong nội bộ đảng bắt đầu có dấu
hiệu bất mãn. Năm 1959 thống chế Bành Đức Hoài viết thơ cho Mao bày tỏ
sự âu lo của ông về sự thất bại của “Bước đại nhảy vọt” và thống chế họ Bành bị
Mao buộc rời chức vụ và giải ngũ.
Mấy năm sau
giáo sư Ngô Hàm, một sử gia nổi tiếng và là một đảng viên thuộc chi bộ Bắc Kinh
viết một vở kịch nhan đề “Hải Thụy bãi
quan” thuật chuyện đời nhà Minh một vị hoàng đế nhà Minh đã cách chức trung
thần Hải Thụy chỉ vì lời nói ngay thẳng. Ngô Hàm lúc đó đang
giữ chức vụ Phó Thị Trưởng Bắc Kinh. Vở kịch được dân
Trung quốc tán thưởng vì hay, bình dị và có khuynh hướng bênh vực trung thần.
Giang Thanh, vợ Mao, với tham vọng riêng, báo cáo với Mao cho là
tác giả có ý chỉ trích Mao đã cách chức oan thống chế Bành Đức Hoài, làm cho
Mao giận và nghi rằng trong nội bộ đảng có một số thành phần đang chống đối
ngầm mình.
Sau đó Giang Thanh nhờ Diệu Văn Nguyên một nhà văn thân tín có ngòi bút sắc bén
trong Tứ nhân bang viết một bài báo chỉ trích vở kịch của Ngô Hàm. Do vị trí
của Ngô Hàm, tờ Nhân Dân Nhật Báo, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung
quốc không đăng bài phê bình, Giang Thanh đành cho đăng trên tờ Văn Hối Báo ở Thượng Hải ngày
10/11/1965, nơi Giang Thanh có nhiều ảnh hưởng. Bài báo đã được Mao duyệt trước khi đăng.
Lúc đầu không ai biết (kể cả các ủy viên Bộ chính trị và Trung
ương đảng) Mao đứng sau lưng bài báo, và vì bài báo đụng chạm đến một nhân vật
cao cấp của chính quyền Bắc Kinh nên có kẻ chống người bênh. Người bênh vực mạnh mẽ
nhất là Bành Chân, Bí thư Thị ủy kiêm thị trưởng Bắc
Kinh. Chính Bành Chân trước đây đã không cho phép in bài báo
đả kích Ngô Hàm tại Bắc Kinh.
Nhưng âm thầm cuộc thanh trừng bắt đầu. Giang Thanh và Lâm Bưu, bộ
trưởng bộ Quốc
phòng sắp xếp kế hoạch, và Mao là người đích thân phê duyệt. Tháng
11 năm 1965 Dương Thượng Côn, Ủy viên trung ương bị cách chức. Tháng 12
La Thụy Khanh, tham mưu trưởng quân đội bị Lâm Bưu tố cáo muốn nắm trọn quân đội. La Thụy
Khanh bị cách chức và sau đó bị bắt giam. Bước vào năm 1966 Mao, Giang Thanh và Lâm Bưu chuẩn bị
cho quân đội học tập về vai trò của văn hóa hay nói khác hơn là của văn học
nghệ thuật trong lực lượng vũ trang. Cao điểm là các buổi họp của Ban Bí Thư
thuộc Bộ chính trị tại Hàng Châu trong tháng Tư, tại đó Mao đích thân chỉ trích Bành Chân
là thành phần “chống đảng”. Từ ngày 6 đến
ngày 26/5/1966 Bộ chính trị mở rộng họp tại Bắc Kinh do chính Mao ra lệnh triệu
tập Mao tố cáo tập đoàn Bành Chân, La Thụy Khanh, Lục Định Nhất, ủy viên
dự khuyết Bộ chính trị, phụ trách về xuất bản và Dương Thượng Côn cấu kết với
nhau và có hoạt động chống đảng. Cũng trong hội nghị này Lâm Bưu tiết lộ một kế
hoạch đảo chính (do chính ông ta bịa ra) của một thiểu số đảng viên trong Trung
ương đảng thúc đẩy Bộ chính trị ra Nghị quyết ngày
Nghị quyết
16 tháng 5 viết “các tư tưởng tư sản phản
động đã len lỏi vào trong các lĩnh vực khoa học, giáo dục, truyền thông đại
chúng, văn chương và nghệ thuật” và kêu gọi phải thanh lọc “các
thành phần lãnh đạo có đầu óc tư sản”. Nghị quyết viết rằng “các thành phần xấu đã len lỏi vào trong nội
bộ đảng từ mọi cấp, chính phủ, quân đội, và bọn xấu này một số đã được phát
hiện, số khác còn ẩn núp chỉ chờ thời cơ cướp quyền lực trong tay giai cấp vô
sản”. Nghị quyết chỉ thị cho các đơn vị đảng hãy “cảnh giác các thành phần khuynh hữu theo đuôi
bọn Khruchov tại Nga” và chuẩn bị để hành động.
Cuốn sách
của cô Đặng Dung đã giải thích phần nào nguyên nhân của cuộc Cách mạng Văn hóa,
và người ta hy vọng thời gian tới khi Trung quốc đến gần hơn vị trí một siêu
cường, đảng Cộng sản Trung quốc sẽ giải tỏa những nổi ấm ức của cả triệu người
đã chết oan trong cuộc Cách mạng Văn hóa mà thực chất chỉ là một hành động để
duy trì quyền lực tuyệt đối trong tay Mao.
Nhưng đảng càng ngày càng muốn lơ. Vào ngày
kỷ niệm năm nay, báo chí Trung quốc không hề nhắc đến cuộc Cách mạng Văn hóa.
Trong tháng Ba, một nhóm trí thức cấp tiến tổ chức hội thảo về Cách mạng Văn
hóa đã phải liên lạc với nhau bằng những phương tiện kín đáo chứ không dùng
điện thư vì sợ chính quyền phát giác và ngăn cản. Họ biết đảng không muốn nhắc chuyện cũ, kể cả những chuyện lịch sử
có thể làm đề tài dẫn dắt quần chúng đến nổi loạn. Đầu năm 2006 một chủ
báo tại Trung quốc đã gặp khó khăn với cơ quan quản lý văn hóa khi tường thuật
lại vụ nổi loạn Quyền Phỉ (Boxers Rebellion)
năm 1900 không theo hướng giải thích của đảng Cộng sản Trung quốc. Sử Trung
quốc ghi rằng vào những năm cuối thế kỷ
thứ 19 Trung quốc bất lực dưới chính quyền của Từ Hy Thái Hậu, các nước Áo,
Pháp, Đức, Anh, Ý, Nhật và Nga, chia nhau xâu xé và lập nhiều vùng tự trị tại
nhiều nơi tại Trung quốc. Năm 1899 sông Hoàng Hà lụt lớn sau đó là hạn hán, nạn
đói xẩy ra tại tỉnh Sơn Đông, nhân dân phẩn uất lập đảng Quyền Phỉ kéo về Bắc
kinh định tâm lật đồ chế độ nhà Thanh (nhưng khẩu kiệu bên ngoài là ủng hộ nhà
Thanh) và đuổi tất cả người ngoại quốc ra khỏi Trung quốc. Năm 1900, 20 ngàn võ
sĩ của đảng Quyền Phỉ - với sự ủng hộ ngầm của Từ Hy Thái Hậu - kéo đến bao vây
khu sứ quán nước ngoài tại Bắc Kinh trong nhiều tháng trước khi được một đoàn
quân của các nước Tây phương (trong đó có 2.500 thủy quân Mỹ) đến giải vây. Đoàn quân đồng minh đã đốt phá Cấm thành để trả thù. Thái
Hậu Từ Hy và vua Quang Tự chạy về Tây An lánh nạn.
Đảng Cộng sản Trung quốc giải thích đây là một cuộc nổi dậy của nông dân theo quy luật của duy vật sử quan, trong khi bài báo cho
rằng đây là một cuộc nổi dậy của nông dân trước sự bất lực và thối nát của
chính quyền.
Tại sao đảng Cộng sản Trung quốc không muốn nhắc đến cuộc Cách
mạng Văn hóa nữa? Vì nói đến sự thật là phải chấp nhận đây là
một cuộc thanh trừng nội bộ bằng bạo lực núp dưới chiêu bài Cách mạng Văn hóa.
Khi bộ máy lãnh đạo trở nên quá lớn, người lãnh đạo có toàn
quyền bỗng nhiên cảm thấy bị đe dọa bởi chính bộ máy của mình mà không có một
cơ chế dân chủ để xử lý thì phương cách duy nhất là khủng bố bằng bạo lực.
Đó là con đường một chiều của Mao. Năm 1981 đảng Cộng sản
Trung quốc với sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình đã phê phán Mao một cách hình
thức. Nhưng có thể lịch sử sẽ phê phán Mao một cách
khác, vì cái thảm họa của Cách mạng Văn hóa là thảm họa của mọi chế độ độc tài.
Phanh phui
sự thật của cuộc Cách mạng Văn hóa lúc này là một cách gián tiếp chứng tỏ độc tài là xấu, và để cho
Trung quốc (cũng như các nước độc tài khác trên thế giới) khỏi phải trải qua
những cuộc chém giết điên rồ phi lý như
vậy không có con đường nào khác hơn là thiết lập một thể chế dân chủ.
Nhưng đó
chính là điều đảng Cộng sản Trung quốc không muốn, hay ít nhất chưa muốn.
Trần Bình
Tài liệu tham khảo:
1. Sách: - Deng Xiaoping and the Cultural Revolution,
by Deng Rong, Foreign Languages Press,
-
2. Tạp chí:
The Economist 20 – 26 May 2006, “Ignoring the past” by Hongsheng & Anren
3.
Google: The Boxers Rebellion
Trần Bình Nam
|
http://www.tranbinhnam.com |