Cái chết của cô Terri Schiavo &
những hệ lụy chính trị
Trần Bình
Cô Terri Schiavo, người Mỹ, 41 tuổi, qua đời tại
một dưỡng viện ở Floria hôm 31 tháng 3 năm 2005 giữa sự kiện tụng giữa chồng
cô, ông Michael Schiavo và cha mẹ cô, ông bà Schindlers. Cô Terri chỉ là một
phụ nữ bình thường như trăm ngàn phụ nữ khác, nhưng sự qua đời của cô đã khơi
dậy những tranh cãi không dứt về sự sống và sự chết, về biên giới của sự phân
quyền trung ương và địa phương trong một thể chế chính trị liên bang và dân
chủ, ít nhất là tại Hoa Kỳ.
Cô Terri bị bệnh bulimia, một thứ bệnh muốn ăn và ăn bất cứ thức ăn gì, no thì tìm
cách cho nôn ra để ăn nữa. Do sự bất cẩn của bác sĩ chữa trị không cảnh giác cô
về sự lựa chọn thức ăn, sự ăn uống này làm cơ thể cô thiếu chất kali (potassium). Lấy chồng được sáu
năm, năm 1990, do thiếu chất kali tim cô ngừng đập trong năm phút làm cho não
bộ của cô bị tê liệt vì thiếu máu. Cô
rơi vào tình trạng sống vô thức
như cây cỏ, một tình trạng giới y khoa gọi là
Tuy nhiên trong
thời gian đầu ông Schiavo đồng ý với nhạc phụ mẫu duy trì sự sống vô thức của cô bằng ống dẫn
thức ăn. Phí tổn do một triệu đồng bồi thường của hãng bảo hiểm.
Nếu cô Terri qua đời trong vài năm như đa số
trường hợp tương tự thì đã không có vấn đề gì. Vấn đề là tình trạng của cô kéo
dài quá lâu, chồng cô theo luật của
Bố mẹ cô Terri
không chịu thua cho rằng con người và luật trần gian không có quyền chấm dứt sự
sống của con gái họ, dù chỉ là sự sống vô thức, nên đã kêu gọi quốc hội chính
phủ liên bang can thiệp. Và trong vòng ba ngày quốc hội Hoa Kỳ và tổng thống
Bush, dù đang mùa lễ Phục sinh, đã trở về thủ đô để biểu quyết thông qua và ký
ban hành một luật cho phép bố mẹ cô Terri đưa nội vụ ra trước tòa án liên bang.
Đây là một trong rất ít trường hợp lẻ loi chính phủ liên bang dẫm chân lên một
vấn đề thuộc quyền của tiểu bang. Nhưng tòa liên bang không xử cho rằng tòa
tiểu bang đã làm quá đầy đủ. Vụ án lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ và tòa này cũng
phán quyết không xử. Sau 13 ngày không được dẫn thức ăn, cô Terri qua đời sau
15 năm sống trong tình trạng vô thức.
Cô Terri qua đời,
xác được hỏa thiêu và an táng tại bang Pennsylvania, sinh quán của cô, nhưng nó
mở ra một cuộc tranh cãi về nhiều vấn đề.
Trước hết là sự sống và sự chết. Thế nào là sự
sống? Và ai có quyền quyết định về sống chết. Vấn đề này nếu chỉ giới hạn trong
lĩnh vực khoa học đã là một vấn đề bàn cãi chưa dứt, huống hồ trong lĩnh vực
tôn giáo và lòng tin. Ngoài ra còn vấn đề phân quyền tiểu bang, liên bang. Những
chuyện vốn thuộc thẩm quyền của tiểu bang, như chuyện gia đình của cô Terri
Schiavo liên bang có nên can thiệp hay không? Sự phân quyền đến đâu thì hết
giới hạn? Nhân vụ cô Terri Schiavo, những vấn đề này ắt sẽ được mổ xẻ và bàn
cãi nữa.
Hơn 80% dân chúng Hoa Kỳ cho rằng quyết định can
thiệp của chính phủ liên bang có tính cách chính trị và đã dẫm chân lên nguyên
tắc phân quyền xâm phạm đến quyền của tiểu bang. Kết quả là chính phủ liên bang
sẽ dè đặt hơn khi quyết định can thiệp vào việc tiểu bang.
Vấn đề sống và chết như lúc nào thì sự sống bắt
đầu, khi nào thì sự sống xem như chấm dứt, trời hay con người ai có quyền chấm
dứt sự sống kẻ khác dù đó là kẻ giết người thì chắc chẳng bao giờ chấm dứt.
Nhưng ít nhất phản ứng của tư pháp trong vụ cô Terri Schiavo là không phán,
không bàn, không xử gì nữa khi hành pháp và quốc hội vượt rào xâm lo vào việc
của địa phương cho thấy nền dân chủ tam quyền hành pháp, lập pháp, tư pháp độc
lập và kiểm soát lẫn nhau để tránh nạn độc tài đã vận hành một các hoàn hảo.
Trần
Bình
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |