Cái Uy của một Siêu
Cường
Trần Bình Nam
Tuần lễ vừa qua tướng Richard Myers, tổng tham mưu trưởng liên quân
Hoa Kỳ đệ trình Quốc hội một bản báo cáo về tình trạng sẵn sàng của quân đội.
Bản báo cáo viết rằng quân đội Hoa Kỳ đang bận tay tại
hai chiến truờng
Bên cạnh bản báo
cáo của tướng Myers, Hoa Kỳ cũng đang bị áp lực từ nhiều phía trên thế giới từ
những nước lớn như Trung quốc, Liên bang Nga, khối tổ chức các nước Mỹ châu
(OAS) cho đến những nước nhỏ như Bắc Hàn và Iran.
Gần đây Trung quốc
tăng áp lực trong eo biển Đài Loan. Giữa tháng Tư 2005
Trung quốc cho phổ biến một bản Bạch Thư nêu đích danh Hoa Kỳ là nước tạo bất
ổn tại Á châu với sự hiện diện của quân lực Hoa Kỳ tại đó. Bạch Thư viết rằng
Hoa Kỳ và Nhật Bản đã xâm phạm vào việc nội bộ Trung quốc khi Hoa Kỳ và Nhật
Bản ký một bản thông cáo chung về an ninh trong vùng trong đó có nói đến hòa
bình tại eo biển Đài Loan như là một mục tiêu chiến lược chung giữa Hoa Kỳ và
Nhật Bản.
Theo lượng định của các quan sát viên quân sự thì
Trung quốc đang đo lường khả năng đáp ứng của Hoa Kỳ
trong trường hợp Trung quốc tấn công Đài Loan. Mười năm trước đây Hoa Kỳ nghĩ
Trung quốc không có khả năng đánh Đài Loan, nhưng hiện nay Trung quốc đã có đủ
tàu đổ bộ và các phương tiện như tầu ngầm và máy bay chiến đấu để bảo vệ một
cuộc đổ bộ lên Đài Loan. Nhưng không ai nghĩ Trung quốc sẽ đánh Đài Loan mà chỉ
làm rộn ràng để đặt Hoa Kỳ vào thế bị động và làm giảm khả năng đáp ứng của Hoa
Kỳ ở những nơi khác trên thế giới.
Bên cạnh Trung quốc là áp lực của Liên bang Nga.
Cuối tháng Tư tổng thống Nga Putin chính thức thăm viếng Trung Đông, gồm Ai
Cập, Do thái và Palestine,
và điều này diễn ra chỉ hai tuần trước khi tổng thống Putin tiếp đón tổng thống
Bush tại Mạc Tư Khoa nhân lễ kỷ niệm 60 năm ngày đồng minh thắng Đức Quốc xã
chấm dứt thế giới đại chiến thứ II. Chuyến thăm viếng Trung Đông lần này là ẩn
ý của tổng thống Putin cho thấy giải quyết cuộc tranh chấp ở Trung đông không
còn là việc riêng của Hoa Kỳ. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh Hoa Kỳ và Liên bang
Xô đã ráo riết tranh giành ảnh hưởng tại Trung đông. Nhưng từ đầu thập niên
1990, sau khi Liên bang Xô viết sụp đổ thì Liên bang Nga (Liên bang Xô viết cũ)
mất chân đứng tại Trung đông, và chính trường tại đó được quyết định bởi Hoa
Kỳ, như thế giới đã chứng kiến qua cuộc hai chiến năm
1991 và năm 2003.
Định tâm trở lại Trung đông lần này của Liên bang
Nga là một thứ áp lực đối với Hoa Kỳ,
nhắc nhỡ Hoa Kỳ rằng Liên bang Nga còn có nhiều tích sản như khả năng khoa học
kỹ thuật cao, nhất là trong lĩnh vực nguyên tử, quyền phủ quyết tại Hội đồng
Bảo an Liên hiệp quốc, và thân thiện với các nước A Rập trong vùng hơn Hoa Kỳ. Khi
dừng chân tại Do thái tổng thống Putin đã ý tứ kêu gọi Iran nên tìm cách thuyết
phục thế giới rằng Iran không có ý định chế tạo bom nguyên tử.
Một mũi áp lực khác từ châu Mỹ một vùng đất xưa nay vẫn là
vùng ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Hôm Thứ Hai 2 tháng 5, tại trụ sở của tổ chức các
nước châu Mỹ (tức Organization of American States, viết tắt là OAS) tại Hoa
Thịnh Đốn ông José Miguel Insulza, bộ trưởng nội vụ của Chile đã được tổ chức
OAS bầu vào chức vụ Tổng thư ký với số phiếu 31/34, trong đó có một phiếu của Hoa
Kỳ. Phiếu của Hoa Kỳ là phiếu bất đắc dĩ. Nguyên thủy Hoa Kỳ ủng hộ ông Luis
Ernesto Derbez, bộ trưởng ngoại giao của Mexico, một đồng minh thân thiết, nhưng
trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên ngày 11 tháng 4, số phiếu của hai ứng cử viên chia
đều 17/17, và trong suốt tháng 4 Hoa Kỳ đã nỗ lực vận động phiếu cho ông Derbez
nhưng không có kết quả, trong khi Venezuela là nước đang hiềm khích với Hoa Kỳ vận
động cho ứng cử viên của Chile và có kết quả. Venezuela đã vận động được Paraguay
đổi ý. Trước tình huống bất khả kháng bà Condoleezza Rice, bộ trưởng ngoại giao
Hoa Kỳ đã trao đổi vài nhượng bộ từ phía ông José Miguel Insulza có lợi cho Hoa
Kỳ và để ông ta đắc cử Tổng thư ký tổ chức OAS.
Tổ chức OAS gồm 34 nước Tây bán cầu thuộc lục địa
Mỹ châu (ngoại trừ Cuba chưa được gia nhập) được thành lập từ năm 1948 đặt trụ
sở tại Hoa Thịnh Đốn để theo dõi tiến triển dân chủ và nhân quyền cũng như kiểm
soát nạn buôn lậu ma túy và vũ khí trên lục địa Mỹ châu gồm cả Canada và các
nước trong vùng biển Caribbean, và từ ngày thành lập đến nay vẫn ở trong vòng
ảnh hưởng của Hoa Kỳ, nhất là trong việc bầu bán chức vụ Tổng thư ký năm năm
một lần. Hoa Kỳ chưa bao giờ giữ chức vụ Tổng thư ký
nhưng hầu như Tổng thư ký là người do Hoa Kỳ chọn lựa. Cho nên cuộc bầu chọn
Tổng thứ ký lần này là dấu hiệu tổ chức OAS muốn đi một con đường độc lập hơn không nhất
thiết phù hợp với quyền lợi chiến lược tại Tây bán cầu của Hoa Kỳ. Đó là một mũi
áp lực khác bên nách của Hoa Kỳ.
Ngoài ra hai nước Bắc Hàn và
Quyền lực của một siêu cường
cốt ở cái uy. Cái uy phát
huy từ tiềm lực quân sự và kinh tế nhưng chính yếu từ chính sách đúng được thế giới
chấp nhận. Có uy thì không cần hành động nhưng trật tự
thế giới vẫn có thể được duy trì. Không uy thì thế
giới sẽ loạn.
Hoa Kỳ đang có vấn đề với chữ
uy, và đó là vấn nạn lớn của nhiệm kỳ thứ hai của tổng thống Bush. Tuy nhiên nhiệm kỳ cuối cùng của
tổng thống Bush sẽ không phải là một nhiệm kỳ phí phạm đưa đến sự mất an ninh của
đất nước nếu tổng thống tái lập được chữ uy bằng cách giải quyết được vấn đề
rút quân ra khỏi Iraq mà vẫn duy trì được tại đó một chính phủ dân chủ thân Hoa
Kỳ, và giải quyết một cách dứt khoát cái gai Bắc Hàn.
Tình hình
Hành động mạnh có chọn lựa của Hoa Kỳ sẽ được thế
giới ủng hộ và giúp tái lập lại cái uy của Hoa Kỳ đem lại an
ninh cho Hoa Kỳ và một sự ổn định lâu dài cho thế giới.
Trần Bình
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |