Chuyện Ngoạn Mục Cuối Thế Kỷ
Trần Bình
Bosris Yelsin luôn mang đến những bất
ngờ. Vào lúc thế giới chuẩn bị đón
tân thiên kỷ thì
có tin tổng thống Boris Yeltsin của Liên bang Nga từ chức. Sáng ngày 31 tháng
12 khi đài truyền hình quốc gia Nga đã chuẩn bị xong chương trình phát hình
buổi nói chuyện thường lệ cuối năm của tổng thống dự trù vào lúc nửa đêm thì
Valentin Yumashev, phụ tá thân cận của tổng thống Yeltsin đến yêu cầu hủy bỏ
buổi phát hình thường lệ để phát hình một thông điệp đặc biệt của tổng thống
Yeltsin vào buổi trưa 31/12/99.
Ngồi trước một cây thông giáng sinh nhấp nháy đèn xanh
đèn đỏ, nét mặt nghiêm trọng đượm buồn tổng thống Yeltsin tuyên bố: "Các
bạn và đồng bào. Hôm nay là lần cuối cùng tôi gởi lời chúc
mừng năm mới đến đồng bào với tư cách tổng thống. Vào
ngày cuối cùng của thế kỷ tôi quyết định nghỉ hưu."
Với mấy lời ngắn ngủi đó, Boris Yeltsin từ chức tổng thống Liên bang
Nga.
Năm 1991 Yeltsin hất Gorbachev ra khỏi quyền lực, và ngày
25/12 thay thế cờ búa liềm bằng lá cờ ba mầu
trắng xanh đỏ nguyên thủy của nước Nga, và trong 8 năm sau đó Boris
Yeltsin đã đưa nước Nga qua bao nhiêu sóng gió. Từ chế độ độc tài sang chế độ
dân chủ. Từ kinh
tế tập trung sang kinh tế thị trường. Boris Yeltsin đã ra lệnh bắn vào tòa nhà
quốc hội để bắt các dân biểu nổi loạn, hai lần phá giá đồng rúp, tấn công không
nương tay vào tiểu bang
Boris Yelsin tuyên bố rằng vào đầu thiên kỷ, Liên bang
Nga cần có những nhà lãnh đạo chính trị mới mẻ. Ông ta muốn nói đến đương kim thủ tướng Vladimir Putin, theo Hiến Pháp Nga tạm thời
trở thành tổng thống để tổ chức bầu một vị tổng thống khác trong vòng 3 tháng. Cuộc bầu cử tổng thống mới sẽ được tổ chức ngày
Trong bài diễn văn từ chức Yeltsin nhìn nhận vào lúc ông
lên cầm quyền tương lai của nước Nga được hứa hẹn bao nhiêu thì bây giờ thất vọng
bấy nhiêu: kinh tế xuống dốc, tham nhũng lan tràn, và
chiến tranh không giải quyết được. Yeltsin nói: "Hy vọng của chúng ta
không thành sự thật. Chúng
ta tưởng dễ, nhưng con đường quả có khó khăn. Tôi xin
lỗi quốc dân." Lời lẽ của tổng thống Yeltsin thật cảm động. Ngày xưa Nga Hoàng chỉ xin
lỗi Chúa, các vị Tổng thư
ký đảng cộng sản Nga chẳng hề xin lỗi ai. Yeltsin
thành khẩn và công khai xin lỗi quốc dân chứng tỏ ít nhất ông bước vào quyền
lực với tư cách thì ông cũng rời quyền lực với tư cách.
Có thể Boris Yeltsin xin lỗi để được
tha lỗi. Trong năm
qua tin đồn gia đình ông tham nhũng và có thể bị đưa ra tòa là điều làm ông
quan tâm. Thụy Sĩ đã cho đóng khoảng 10 chương mục ngân hàng tổng số lên
đến 15 triệu mỹ kim nghi là tiền tham nhũng của gia đình
Yeltsin. Tiếng đồn tham nhũng đã thúc đẩy quốc hội Nga bỏ
phiếu định cách chức ông mùa hè vừa qua mặc dù không thành. Từ chức và công khai xin lỗi quốc dân để được tổng thống Vladimir
Putin mới nhậm chức tạm thời miễn tố là một hành động có tính toán. Từ chức để bầu cử sớm hơn 3 tháng Boris Yeltsin đã bỏ hàng triệu
phiếu cho Putin trong khi các đối thủ của Putin không có thì giờ chuẩn bị.
Cuộc bầu cử quốc hội tháng 11/99 vừa qua cho thấy uy tín của
Putin đối vốn dân chúng Nga đang cao.
Yeltsin dự tính từ chức từ khi cách
chức thủ tướng Primakov sau khi ông này cho biết trong vụ tham nhũng chỉ có
Yeltsin có thể được miễn tố, không có thân nhân trong gia đình. Sau Primakov Yeltsin bổ nhiệm Sergei
Stepashin nguyên giám đốc công an (KGB cũ). Nhưng sau khi Primakov tỏ ý
sẽ ra tranh cử tổng thống và liên minh
với Thị trưởng Mạc Tư Khoa Yuri Luzhkov thì Yeltsin thấy thế thắng cử của gà
nhà Stepashin trở nên mong manh, ông thay thế Stebashin bằng Valadimit Putin.
Putin đẩy mạnh cuộc tấn công vào
Trong diễn văn từ chức, Yeltsin giải thích với dân chúng
sự hợp lý trong quyết
định của ông. Ông nói: "Cuộc bầu cử quốc hội vừa qua cho thấy Liên bang
Nga sẽ không quay trở lại con đường cũ. Liên bang Nga sẽ đi tới trước. Và không
có lý do gì tôi làm kỳ đà cản mũi thêm 6 tháng nữa?" Yeltsin nhấn mạnh ông
từ chức không phải vì lý do sức khỏe. Ôâng nói một cánh mập mờ: "Tôi từ chức vì
nhiều lý do cộng lại".
Đối thủ chính trị của Yeltsin cho rằng
sự từ chức của Yeltsin là một tính toán chính trị tuyệt hảo. Đẩy mạnh cuộc chiến tranh với Chechnya để lấy lòng dân,
thực hiện cuộc bầu cử 3 tháng sớm hơn để làm hỏng cẳng các đối thủ, chuẩn bị
ghế tổng thống cho Vladimir Putin đổi sự miễn tố cho bản thân trước và cho gia
đình sau.
Còn quá sớm để lịch sử phê phán Boris
Yeltsin. Đối với
các lãnh tụ Tây phương trong đó có tổng thống
Nước Nga đang được vận hành như một
quốc gia dân chủ. Và
thời gian trôi qua sẽ không ai còn nhớ buổi giao thời với một ông tổng thống
gốc cộng sản nghiện ngập và đau yếu dù tuổi vừa quá 60. Nếu Vladimir
Putin đắc cử tổng thống như sự tính toán của Yeltsin, người ta sẽ nhớ đến Boris
Yeltsin qua Putin, một chính khách trẻ tuổi, một người quyết đưa Liên bang Nga
trở lại con đường vinh quang.
Vladimir Putin khi nhận chức tổng thống tạm thời trong
ngày cuối năm tuyên bố các quyền dân chủ căn bản như tự do báo chí, tự do ngôn
luận và quyền được xét xử bởi tòa án độc lập sẽ được
tôn trọng. Hãy chờ. Thời gian tới sẽ
cho thế giới thấy Boris Yeltsin đã làm được gì cho nước Nga. (Jan. 2000)
(Viết theo: "The End of An Era" của Yevgenia
Albats và Michael Hirsh, Newsweek Magazine
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |