Dầu thô và Chính trị

 

Lời giới thiệu: Trong mấy tháng qua giá xăng tại Hoa Kỳ lên vùn vụt làm mọi người lo lắng mỗi lần đi đổ xăng. Qua tháng Mười giá xăng bỗng nhiên trụt xuống, mọi người thở ra thoải mái. Sự lên xuống của giá xăng làm mọi người thắc mắc. Không biết có chiếc đũa thần nào gõ vào mấy túi dầu thô dưới mỏ dầu không mà giá xăng lên xuống thất thường như vậy.

Nhà báo Steven Mufson của tờ Washington Post viết bài: “Có âm mưu gì trong vụ giá xăng lên xuống trước cuộc bầu cử không?” (Just Coincidence? Conspiracy theories abound as oil prices go up, then spriral downward just before the election) đăng trên tờ The Washington Post National Weekly Edition số ngày 16-22 tháng 10, 2006 để trả lời câu hỏi này. Tôi phóng dịch nguyên văn sau đây.

** Trần Bình Nam **

 

Có âm mưu gì trong vụ xăng lên giá rồi xuống giá

trước cuộc bầu cử tháng 11 tại Hoa Kỳ không?

 

Giữa tháng Năm giá xăng lên 2.95 mỹ kim một gallon. 15% dân chúng Hoa Kỳ lo chuyện giá xăng lên còn hơn lo chuyện khủng bố. Cả nước tỏ ra bất bình với tổng thống Bush và Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát.

Vào đầu tháng Chín giá xăng trung bình bỗng nhiên tụt xuống 2.73 mỹ kim một gallon, và theo thăm dò của Washington Post-ABC News thì sự lo lắng về giá xăng chỉ còn 5%. Từ đó giá xăng xuống dần, và đến lúc này - chỉ còn 3 tuần nữa đến ngày bầu cử Quốc hội - giá một gallon xăng giảm 70 xu (.7 mỹ kim) so với giá cao nhất trong tháng Tám.

Có phải đây chỉ là một hiện tượng ngẫu nhiên không?

Nhiều người Mỹ không nghĩ như vậy. Ông Tyson Slocum, giám đốc chương trình năng lượng của hội Public Citizen nói: “Đây là đề tài ăn khách nhất trên các đài phát thanh”. Cá nhân ông Slocum nói chuyện trên hơn 15 đài, và vấn đề cứ loanh qoanh câu chuyện người ta nghi chính quyền Bush mánh mung giá xăng trước cuộc bầu cử. Ông Slocum kết luận: “Tôi không thấy có một quan hệ rõ ràng nào giữa chính quyền và giá xăng như người ta nghi ngờ. Nhưng thị trường nào cũng dính dáng đến chính trị. Và dầu xăng cũng không ra khỏi thông lệ đó.”

Nói chung, các chuyên viên trong ngành dầu, giám đốc các đại công ty, các nhà kinh doanh dầu thô đưa ra nhiều nguyên nhân làm giá dầu thô giảm như: thế giới bớt lo lắng về một cuộc đụng độ với Iran, sự rút tiền đầu tư vào dầu thô của các nhà đầu tư thích mạo hiểm, dầu dự trữ nhiều (không thuộc loại dự trữ chiến lược *) và số xăng tiêu thụ tại Hoa Kỳ giảm xuống. Theo các nhân vật trên, giá dầu xăng là kết quả do các quyết định của những nhà quản lý quỹ hưu bổng, các nhà kinh doanh dầu thô, và các bộ trưởng của Tổ chức Các nước Sản xuất Dầu thô (Organization of the Petroleum Exporting Countries – OPEC).

Đặc biệt năm nay sự lên xuống mau chóng của giá xăng trong khi nguồn cung cấp dầu thô không bị xáo trộn nhiều làm cho người ta nghi ngờ có sự can thiệp của một bàn tay nào đó. Một độc già của tờ Washington Post sau khi đọc một báo cáo về cung và cầu dầu thô gần đây đã nhận xét: “Thế này thì giá dầu thế nào cũng có liên hệ với cuộc bầu cử tháng 11 này. Và hãy chờ đợi sau cuộc bầu cử sẽ có một biến cố nào đó làm cho giá xăng lại tăng lên ???”

Nhà bình luận Miles O’brien của đài CNN trong một buổi nói chuyện với một số người hôm 25/9/06 nói: “Nhiều người liên hệ giá xăng và cuộc bầu cử  trên trang nhà của mình theo tôi là sự nghi ngờ thái quá.” Một số nhà phân tích khác cũng không tin giả thuyết âm mưu: Ông Chas W. Freeman, cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Saudi Arabia nói: “Nghi ngờ đến hoảng hốt là thói quen của người Mỹ. Cũng như chuyện của ông Michael Moore thôi. (Michael Moore, nhà đạo diễn phim “Fahrenheit 9/11” khởi chiếu tại Hoa Kỳ tháng 6/2004 nghi ngờ tổng thống Bush âm mưu trong cuộc chiến chống khủng bố và tạo ra lý do để đánh Iraq *)

Ai có xe cũng thấy dễ chịu khi thấy giá xăng giảm, nhưng theo thăm dò của  Washington Post – ABC News, đa số nghi ngờ nguyên nhân làm cho giá xăng giảm không phải do tác động của thị trường và nghĩ rằng giá xăng sẽ lại lên.

Theo kết quả thăm dò 1.204 người trong thời gian từ ngày 5 đến ngày 8 tháng Mười thì trong 10 người Mỹ có 3 người cho rằng giá xăng gần đây giảm là chuyện nội bộ Hoa Kỳ, kết quả nỗ lực của Tòa Bạch ốc và đảng Cộng hòa để ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tháng 11. Và khoảng 35% cho rằng giá xăng xuống là do tác động thị trường và cung cầu trên thế giới. Điểm đáng chú ý của cuộc thăm dò này là không phải chỉ những thành phần phóng khoáng tả khuynh mới nghi ngờ sự giảm giá xăng quá nhanh trong hai tháng qua. Nhiều thành phần khác như 16% những người bảo thủ Cộng hòa, 26% những người theo đạo Tin lành hữu phái (Evangelical Protestants), 29% người sống ở miền Nam nước Mỹ (có khuynh hướng Cộng hòa *) cũng nghĩ rằng giá xăng tụt xuống có liên quan đến cuộc bầu cử sắp đến và những lý do chính trị khác.

Những sự nghi ngờ như vậy có thể làm cho sự giảm giá xăng sẽ mất ảnh hưởng đến cuộc bầu cử như tổng thống Bush và đảng Cộng hòa chờ đợi. Một trong những người được phỏng vấn nói: “Tôi nghĩ đảng của tổng thống giảm giá xăng để cho dân chúng tin tưởng vào sự sung mãn của kinh tế quốc gia, rồi sau đó lấy cớ các nước Arập tăng giá dầu thô để lại lên giá xăng.”

Câu hỏi của cuộc thăm dò dư luận là: “Giá xăng giảm trên toàn quốc. Theo ông/bà lý do nào là lý do chính?” Qua những câu trả lời bốn lý do chính được nêu ra:

1)    cung nhiều hơn cầu

2)    nỗ lực của Bush và đảng Cộng hòa để ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tháng 11.

3)    ảnh hưởng tự nhiên của cuộc bầu cử này.

4)    tác động của thị trường.

Một số đông những người được phỏng vấn nói rằng mùa bão năm nay chưa thấy có trận bão nào lớn cho nên giá  xăng hạ xuống chỉ là “luật cung cầu”. Một người khác nói: “Các công ti xăng dầu đã tăng giá và hốt bạc nhiều rồi. Nếu còn tăng nữa họ sợ bị điều tra phiền phức.”

Dù sao không thể loại bỏ ảnh hưởng chính trị ra khỏi giá xăng dầu. Và sau đây là các lý thuyết giải thích tại sao giá dầu giảm:

Có người giúp Bush: Theo thuyết này, chính phủ Saudi Arabia muốn giúp Bush nên đã làm giảm giá dầu thô. Bằng chứng? Ai cũng biết chính phủ Saudi Arabia thân tình với gia đình Bush. Năm 2004 trong cuốn sách “Plan of Attack” Bob Woodward, phụ tá chủ nhiệm tờ báo Washington Post viết rằng hoàng thân Bandar bin Sultan, nguyên đại sứ Saudi Arabia tại Hoa Kỳ đã giúp giữ mức sản xuất dầu thô để cho giá xăng tại Hoa Kỳ giảm xuống trong mùa bầu cử tổng thống năm đó.

Mới đây thấy giá dầu thô giảm, các nước trong khối OPEC bàn tính giảm sản xuất thì giới chức Saudi Arabia đề nghị hãy chờ đến buổi họp tháng 12 này của OPEC hãy hay (tức chờ cho đến khi bầu cử xong *)

Đại sứ Saudi tại Hoa Kỳ, hoàng thân Turki al-Faisal nói với các ký giả sau một buổi nói chuyện tại Washington cách đây 2 tuần rằng: “OPEC sẽ họp và chúng tôi sẽ bàn chuyện sản xuất với các nước Venezuela và Nigeria”

Các doanh nhân buôn bán dầu thô lo ngại Saudi Arabia sẽ không chờ (cho đến sau bầu cử *). Ngày 5/10 vừa qua giá xăng nhích lên một chút khi có tin hành lang OPEC với sự đồng ý của Saudi Arabia sắp giảm sản xuất. Một nguồn tin trong giới kinh doanh dầu thô từ Âu châu cho biết Saudi Arabia đã âm thầm giảm lượng sản xuất từ 9.3 triệu gallon/ngày xuống 9.15 triệu gallon/ngày, và có thể giảm xuống nữa nếu các nước khác trong khối OPEC cắt giảm sản xuất.

Các chuyên viên dầu thô nói chính phủ Saudi Arabia cẩn thận để không làm phật lòng chính phủ Hoa Kỳ dù đó là Dân chủ hay Cộng hòa. Mặc khác Saudi Arabia cũng không muốn tăng giá đầu thô lên quá cao vì giới tiêu thụ sẽ có khuynh hướng chuyển qua dùng năng lượng khác.

Ông Freeman làm việc tại Saudi Arabia dưới thời ông tổng thống Bush lớn trong thời gian Hoa Kỳ sắp tấn công Iraq giải phóng Kuwait và đã thấy Saudi Arabia tăng sản xuất dầu thô thả dàn để giảm giá, nói: “Không ai chối cãi rằng lượng sản xuất dầu thô của Saudi Arabia là chìa khóa giữ giá dầu. Nhưng hiện nay sự kiểm soát của Saudi Arabia cũng lỏng lẻo nhiều. Bộ trưởng dầu của Saudi là Ali Naimi không còn khả năng thay đổi giá đầu để ảnh hưởng đến cuộc bầu của tại Hoa Kỳ như ông ta muốn, vì Saudi cần chuẩn bị thái độ để làm việc với bất cứ chính phủ nào tại Hoa Kỳ nếu Bush thất bại.”

Ảnh hưởng của Goldman Sachs:  Theo thuyết này bộ trưởng tài chánh Henry M. Paulson yêu cầu các bạn bè của ông trong công ti Goldman Sachs (một hệ thống ngân hàng đầu tư có tầm vóc thế giới thành lập từ năm 1869 đặt trụ sở tại New York, và có chi nhánh tại Đức, Anh, Hồng Kông và Tokyo *) cho bán số dầu thô mua sẵn để dành ra thị trường để giúp đảng Cộng hòa.

Ngân hàng Goldman nghiên cứu để nắm bắt sự lên xuống giá cả của phẩm vật tiêu thụ (commodity index) trên thị trường thế giới trong đó có dầu thô, và dùng index này điều hành 60 tỉ mỹ kim tiền đầu tư. Nhà phân tích Doug Laggate thuộc Công ti dầu City Group nói: “Goldman có dự tính thay đổi chính sách buôn bán dầu thô và đang bán dầu thô đã mua ra thị trường. Và đó là lý do chính làm cho giá dầu giảm.”

Người ta thắc mắc không biết hành động này của Goldman Sachs là ngẫu nhiên hay là một âm mưu. Bộ trưởng tài chánh Paulson nói từ khi ông lên làm bộ trưởng Bộ tài chánh ông đã cắt đứt mọi quan hệ với Goldman Sachs, hơn nữa trong Goldman Sachs còn có những người thuộc khuynh hướng đảng Dân chủ.

Ngân hàng Goldman có phổ biến ba thông cáo báo chí giải thích tại sao họ bán dầu ra thị trường: Thông cáo tháng 6/2006 nói theo quy định mới của chính phủ liên bang, Goldman sẽ thay thế các giao kèo đặt trước mua xăng không có chì (unleaded gasoline) bằng các giao kèo mua xăng có trộn với ethanol. Ngày 9 tháng 8 Goldman Sachs thông cáo sẽ giảm bớt chỉ số xăng của mình và làm cho chứng khoáng của New York Mercantile Exchange tụt giá thê thảm. Ngày 5 tháng 10 Goldman Sachs một lần nữa thông cáo cho biết chỉ số xăng của ngân hàng đã giảm hai phần ba (2/3).

Dùng xăng dự trữ chiến lược: Một số người Mỹ cho rằng chính quyền của Bush bí mật bán ra một số dầu dự trữ chiến lược. Số dự trữ này khoảng chừng 687.7 triệu barrel và trữ tại bang Louisana (trong những túi khổng lồ chôn dưới lòng đất *). Bình thường chính phủ liên bang cho tăng số dự trữ lên dần. Trong tháng Tư vừa qua khi giá xăng lên cao, tổng thống Bush ra lệnh ngưng tăng số dầu dự trữ để có dư dầu cho thị trường tiêu thụ. Và theo một Web site của Bộ Năng lượng thì từ tháng Năm cho đến tháng Chín vừa qua, số dầu dự trữ không tăng cũng không giảm.

Sự can thiệp của các công ti dầu thô: Còn câu hỏi sau cùng: Các đại công ti dầu thô có giảm giá xăng để giúp đảng Cộng hòa không? Ông John Felmy, kinh tế gia hàng đầu của Viện Dầu thô Hoa Kỳ (American Petrolium Institute) nói: “Các nhà chính trị dù có tức bực gì thì cũng chịu thôi, vì giá cả do cung cầu của thị trường quyết định.”

Nhưng ông Slocum của Public Citizen nói rằng vụ công ti BP PLC bị truy tố vì chèn thị trường Propane một cách bất hợp lệ là một bằng chứng các đại công ti dầu thô có khả năng làm giá, và ông Slocum nói tiếp, các đại công ti có thể thích chính sách của đảng này hơn đảng kia. Ông nói trong số 63 triệu mỹ kim các công ti dầu thô giúp cho các đảng chính trị từ năm 2001 đến nay, đảng Cộng hòa chiếm 81%. Nhưng ông Slocum nói ông không tin sự giảm giá xăng hiện nay là kết quả của một âm mưu của các công ti dầu thô.

Ông Slocum chỉ nêu ra một sự việc đáng quan tâm gần đây là một số nhà tài chánh đầu tư phiêu lưu (speculators) bỗng nhiên rút tiền đầu tư ra khỏi thị trường dầu thô. Ông ta bình luận: “Tổng thống Bush hay Karl Rove (cố vấn chính trị của tổng thống *)có  rỉ tai các công ti dầu thô không? Tôi nghĩ hai ông ấy không dại gì làm như vậy. Nhưng có bằng chứng nhiều viên chức chính phủ đã áp lực các nhà đầu tư phiêu lưu làm việc đó. Còn việc này có liên hệ gì đến cuộc bầu cử tháng 11 không thì tôi không biết” ./.

Steven Mufson

Washington Post

(Trần Bình Nam chuyễn ngữ)

Oct. 28, 2006

binhnam@sbcglobal.net

www.tranbinhnam.com

 

(*) chú thích của người dịch

 

  

Trần Bình Nam

http://www.tranbinhnam.com