GIỜ CHIẾN TRANH ĐÃ ĐIỂM
Trần Bình
Buổi họp báo của tổng thống Bush chiều
tối ngày Thứ Năm 6 tháng 3 năm 2003 chuẩn bị cho buổi họp của các ngoại trưởng
các nước có chân trong Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc (HĐBA) tại trụ sở Liên hiệp
quốc ở New York ngày hôm sau để nghe hai ông Hans Blix và Mohamed Elbaradei
(quan trọng nhất là ông Blix) tường trình kết quả thanh tra vũ khí ở Iraq theo
quyết nghị số 1441 của HĐBA có hai điểm đặc biệt.
Thứ nhất, tổng thống Bush xác định rõ
ràng vị trí và lập trường của Hoa Kỳ. Lập trường đó tóm tắt như sau: “
Đứng vào vị trí của nước Mỹ, ngoảnh nhìn lại cuộc tấn
công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 giết một lúc hơn 3000 người vô tội, ai
cũng thấy sự hữu lý trong sự quả quyết của tổng thống Bush. Nếu
trong thâm tâm những nhà hoạch định chính sách diều hâu tại tòa Bạch Ốc có để
cho cái mồi kho dầu của
Nhưng kỳ lạ thay. Ngày hôm sau, tại trụ sở
Liên hiệp quốc khi Hoa Kỳ, Anh quốc và Tây ban nha đệ nạp dự thảo nghị quyết
mới ra hạn cho Iraq giải giới trước ngày 17 tháng 3 nghĩa là trong vòng 10 ngày
tới, sự phản đối chiến tranh của HĐBA trở nên mạnh hơn. Ba
trong năm nước có quyền phủ quyết là Pháp, Nga, Trung quốc cứng rắn hơn.
Các thành viên khác không có quyền phủ quyết (
Sự kỳ lạ này có thể giải
thích bằng sự sợ hãi chiến tranh. Nhưng có thể giải thích hữu lý hơn bằng tranh chấp tiềm tàng giữa
hai lục địa Âu Mỹ, dư âm của chiến tranh lạnh, sự vươn mình lên của Trung quốc
và sự bực bội vì thái độ coi thường các nước nhỏ của Hoa Kỳ, sự thiếu tế nhị
của tổng thống Bush trong sự phát biểu chính sách (công khai chỉ mặt nước khác
là ma quỷ; không đủ nhạy cảm với cuộc đấu tranh lập quốc của người Palestine
khi tuyên bố rằng chiến tranh diệt Iraq xong Trung đông sẽ có hòa bình vì không
còn ai cung cấp tiền bạc cho những vụ đánh bom của người Palestine chống Do
thái; nói huỵch toẹt rằng Hoa Kỳ không cần phép của HĐBA trước khi hành động
...). Xung khắc trên thế giới đang tiến gần đến trạng thái
bão hòa để có thể giải quyết bằng luật lệ và cơ chế quốc tế hiện hữu.
Điểm đặc biệt thứ hai: Đối với dân chúng Hoa Kỳ, mặc dù tổng thống xác định lập trường
rõ ràng, ông không thuyết phục được những người còn nghi ngờ và nghi ngại chiến tranh vì
ông không bén nhạy khai thác các câu hỏi của ký giả trong cuộc họp báo ngày
6/3/03.Tổng thống Bush có thể qua các câu hỏi cho người dân Hoa Kỳ thấy rằng
dân Âu châu biểu tình chống chiến tranh vì họ không bị trực tiếp đe dọa. Thí dụ nếu nhóm khủng bố Al Qaeda thủ đắc được vũ khí giết người
tập thể của
Thậm chí có một câu hỏi của
một ký giả không
thuộc sử hỏi rằng: “Thưa tổng thống, hằng triệu người Mỹ còn nhớ hoàn cảnh -
trong thập niên 1960 -
khi lãnh đạo của hai đảng nhất trí trong sứ mạng thay đổi chế độ
tại Việt
Tổng thống Bush, thay vì chỉ ra rằng trong
cuộc chiến Việt Nam lãnh đạo Hoa Kỳ chưa bao giờ nhắm mục tiêu thay đổi chế độ
tại Hà nội (trái lại là khác, Hoa Kỳ - vì ngại phản ứng của khối cộng sản -
luôn luôn xác nhận không có mục đích lật đổ chế độ Hà nội mà chỉ muốn Hà Nội
chấm dứt cuộc xâm lăng miền Nam Việt Nam) và sự khác biệt của bối cảnh quốc tế
trong hai trường hợp thì ông lại cho đó là một câu hỏi đáng giá! (ông Bush nói
nguyên văn: “It’s a great question”), và ông trả lời chung chung rằng cuộc hành
quân nào cũng có mối nguy của nó, nhưng mục tiêu của Hoa Kỳ là giải giới Iraq,
công việc có thể hoàn tất nhanh chóng ... vân vân và vân vân ...
Hạn chót
để Saddam Hussein giải giới là ngày 17 tháng 3. Đêm 17/3 nhằm đêm rằm tháng hai âm lịch là đêm trăng tròn và ít
nhất trong ba đêm sau đó về khuya trăng sáng rất thuận lợi cho các cuộc oanh
kích mở màn cuộc chiến. Trống hành quân đã điểm. Chiến tranh vùng Vịnh đã lên dàn phóng. Trong
12 năm Saddam Hussein không giải giới thì trong 10 ngày vỏn vẹn dù Saddam muốn
giải giới cũng không còn kịp nữa.
Cuộc
chiến vùng Vịnh lần này sẽ đưa thế giới vào một khúc quanh mới. Nó sẽ không dễ dàng như trận
“Bão Sa Mạc” (Desert Storm) năm 1991, và sẽ không
nhanh chóng như cuộc chiến
Khung
cảnh thế giới sẽ
đổi thay.
Tổng thống Bush một mặt nói không cần sự đồng ý của Liên hiệp quốc trước khi
hành động, một mặt hứa vẫn đưa nghị quyết ấn định ngày giải giới 17/3 ra cho
Liên hiệp quốc biểu quyết sẽ được hiểu là một thách thức. Trước thái độ cứng
rắn của Hoa Kỳ 15 nước trong HĐBA sẽ tính toán lợi hại lại và có thể Hoa Kỳ sẽ
có đủ 9 phiếu thuận, nhưng Pháp vì tự ái sẽ phủ quyết và vô hiệu hóa quyết định
của đa số. Không ai đoán được Liên bang Nga và Trung quốc sẽ bỏ phiếu thế nào. Người ta đoán Trung quốc chọn thái độ “trai cò tranh nhau, ngư ông
đắc lợi” và sẽ bỏ phiếu trắng. Kết quả là sự rạn nứt giữa Hoa Kỳ và
Pháp, cũng như sự nguội lạnh giữa Hoa Kỳ với Liên bang Nga và Đức.
Cuộc biểu quyết của HĐBA lần này là vết nứt quyết
định vận mạng của Liên hiệp quốc. Bốn mươi năm sau ngày thành lập (1945) hai nước bại trận là Đức
và Nhật trở thành hai lực lượng kinh tế khổng lồ trên thế giới, và khối Hồi
giáo trở nên một khối kình chống đáng kể với khối Tây phương thì sự cấu tạo
quyền hành của Liên hiệp quốc với 5 nước Mỹ, Nga, Trung quốc, Pháp và Anh có
quyền phủ quyết mọi quyết định của Liên hiệp quốc trở thành bất ổn. Pháp và Anh quá yếu để hành xử quyền này. Anh
còn khả thứ vì dựa vào Mỹ. Riêng Pháp chỉ có sự tự hào là lớn đến độ kiêu căng
nhưng túi thì rỗng. Tuy nhiên năm nước Mỹ, Nga, Trung
quốc, Pháp và Anh vẫn lợi dụng Liên hiệp quốc để hợp pháp hóa những hành động
có tầm vóc quốc tế có lợi cho mình. Gần đây nhất, nghị quyết 1441 buộc
Iraq báo cáo tình trạng vũ khí cho HĐBA, nhưng báo cáo của Iraq bị Hoa kỳ chận
trước, lọc bỏ những điểm liên quan đến kỹ thuật
sản xuất vũ khí giết người tập thể mới được chuyển đến cho các thành viên
khác trong HĐBA. Sự thận trọng này của Hoa Kỳ là cần thiết, nhưng là một bất
thường trong tổ chức của Liên hiệp quốc báo hiệu giờ cáo chung
của nó.
Khối NATO
cũng khó yên lành. Được thành hình từ năm 1949
để bảo vệ Âu châu trước sự đe dọa của khối Xô viết, khối NATO đã biến thái và
bây giờ thu nhận cả một số nước trước kia trong khối Xô viết. Nhiệm vụ của nó
không còn để chống Liên bang Nga nữa mà để duy trì hòa bình tại Âu châu là chính.
Sau cuộc biểu quyết sóng gió sắp tới tại HĐBA, sự đoàn kết
của các nước trong khối NATO khó duy trì. Trước thái
độ bất thân thiện của Đức, Hoa Kỳ sẽ không thấy thoải mái để duy trì binh lính
trên nước Đức.
Thế chiến
lược trên bán đảo Triều Tiên cũng không thể giữ nguyên trạng. Bị tổng thống Bush liệt vào
hàng ma quỷ, Bắc hàn thấy không còn hy vọng gì đóng vai hiền lành giả vờ hòa
giải với Nam hàn và biết rằng sau khi giải quyết xong Iraq, Hoa Kỳ sẽ chiếu cố
đến mình nên đã xé bỏ mọi cam kết với Hoa Kỳ năm 1994, đuổi thanh tra nguyên tử
quốc tế ra khỏi nước, cho chạy lại các lò nguyên tử có khả năng sản xuất chất
liệu chế tạo bom hạt nhân, và rút ra khỏi thoả ước không phổ biến hiểu biết về
nguyên tử (Non-Proliferation Treaty). Bắc hàn làm ầm ĩ lên
với hy vọng đạt được một thỏa ước bất tương xâm với Hoa Kỳ trong khi Hoa Kỳ
đang bận tâm với
Nhưng Hoa Kỳ không mắc
mưu Bắc hàn. Trong cuộc họp báo ngày 6/3/03 tổng thống Bush nói đó là
chuyện địa phương, các nước Nhật bản, Nam hàn, Trung quốc và Liên bang Nga có
trách nhiệm giải quyết chung với Hoa Kỳ. Tổng thống Bush biết Kim Chính Nhựt
chỉ dọa và sau nữa các nước Nhật và Nam hàn sẽ không thể khoanh tay trút trách
nhiệm cho Hoa kỳ nếu thật sự Bắc hàn sản xuất hằng loạt bom nguyên tử.Trên thực
tế nếu Bắc hàn có vũ khí nguyên tử sự việc này cũng không nguy hiểm cho Hoa Kỳ
bằng kho vũ khí nguyên tử của Pakistan mặc dù Pakistan đang là đồng minh của
Hoa Kỳ. Pakistan là một nước Hồi giáo, dân Pakistan đa số chống Mỹ. Tính đồng
minh của Pakistan chỉ có tính cách giai đoạn và có thể thay đổi khi tình hình
thế giới thay đổi. Khả năng vũ khí nguyên tử lọt vào tay
Al Qaeda từ
Trong cuộc đôi co này ông
Roh Moo-hyan tân
tổng thống
Đó là bức tranh của thế
giới trước và
sau khi
Nhưng “cùng tất biến, biến
tất thông.”
March
8 – 2003
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |