NGỌN CỜ CHỐNG
MỸ
CỦA JACQUES
CHIRAC
Trần Bình
Hôm Thứ Hai 10 tháng 3, trong một cuộc phỏng vấn
truyền hình tổ chức vội vàng tại điện Elysée, tổng thống Pháp Jacques Chirac
tuyên bố Pháp sẽ phủ quyết mọi quyết nghị của Hội Đồng Bảo An Liên hiệp quốc
(HĐBA) cho phép Hoa Kỳ tấn công Iraq. Trước đó mấy hôm (7/3/2003) Hoa Kỳ, Anh
và Tây Ban Nha đệ nạp tại HĐBA một quyết nghị đề nghị ấn định ngày 17 tháng 3
là ngày cuối cùng để Saddam Hussein tự giải giới toàn diện nếu không sẽ bị giải
giới bằng vũ lực.
Ông Jacques Chirac biết phiếu phủ quyết của
Pháp nếu được thực hiện sẽ tạo ra một sự hiềm khích sâu đậm giữa Pháp và Hoa
Kỳ. Để bày tỏ thái độ bất mãn, một tiệm bán thức ăn nhanh ở bang North Carolina
đổi tên món khoai tây chiên dầu thường gọi là “French fries” (khoai tây chiên
theo lối Pháp) thành “Freedom fries”. Quốc hội Hoa Kỳ lấy ngay sáng kiến này và
các quầy bán thức ăn nhanh trong quốc hội cũng đổi món
“French fries” thành “Freedom fries”. Quốc hội đi xa hơn một chút, và từ nay
dân biểu nghị sĩ Hoa Kỳ khi nâng cốc mừng nhau sẽ nói là “let have a Freedom
toast” thay vì “let have a French toast”.
Phản ứng tượng trưng này nói lên sự bất mãn của
dân chúng Hoa Kỳ đối với Pháp, một nước Hoa Kỳ từng giúp đỡ trong những lúc
khốn cùng và vốn là đồng minh của Mỹ. Chính phủ Hoa Kỳ cho biết có thể sẽ xét
lại chính sách thuế quan đối với Pháp. Hoa Kỳ áp dụng thuế
quan đặc miễn cho tất cả các nước có quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ.
Từ thập niên 1960 sau khi Hoa Kỳ thế chân Pháp tại Nam Việt Nam, Pháp - để chứng tỏ
còn là một thế lực đáng kể trên thế giới - tỏ ra độc lập với Hoa Kỳ và tự cho
mình tư cách đại diện Âu châu đứng mũi chịu sào nếu cần tranh luận với Hoa Kỳ
về các vấn đề quốc tế, nhất là trong quan hệ giữa hai lục địa. Nhưng việc dùng
quyền phủ quyết để ngăn cản Hoa Kỳ thi hành một chính sách mà Hoa Kỳ cho là tối
quan trọng trong việc bảo vệ an ninh quốc gia sau vụ khủng bố ngày 11 tháng 9
năm 2001 giết gần 3000 người Mỹ là một thái độ thiếu thân thiện làm các quan
sát viên quốc tế ngạc nhiên.
Năm 1956 Pháp dùng quyền phủ quyết lần đầu tiên chống một quyết nghị của HĐBA do
Hoa Kỳ đệ nạp buộc Pháp và Anh rút quân ra khỏi sông đào
Vậy do những nguyên nhân và tính toán nào tổng thống
Jacques Chirac ra mặt chống Hoa Kỳ?
Trước hết
Pháp không muốn
Hoa Kỳ làm mưa làm gió trên thế giới. Sự việc tổng thống Bush rút ra khỏi thỏa ước
Kyoto (đầu năm 2001) và Hiệp ước chống hỏa tiễn liên lục địa ABM (cuối năm
2001) mà không tham khảo với các đồng minh Âu châu (ngoại trừ tham khảo hình
thức với Anh quốc) được Pháp hiểu là một hành động coi thường Âu châu hay đúng
hơn là coi thường Pháp. Và sau cuộc khủng bố ngày 11/9/2001 khi Hoa Kỳ công
khai chỉ mặt ba nước Iraq, Iran và Bắc Hàn là “ma quỷ” và sẵn sàng hành động
thì Pháp hiểu đã đến lúc cần chận bàn tay Hoa Kỳ lại.
Pháp có thể đồng ý với Hoa Kỳ rằng cần phải giải giới Saddam Hussein, nhưng Pháp
không muốn có một cuộc chiến tranh chống
Vì vậy mặc dù cùng bỏ phiếu thuận quyết nghị 1441 buộc Saddam Hussein giải giới, Hoa Kỳ
và Pháp có những tính toán khác nhau. Đối với Hoa Kỳ quyết nghị 1441 là bước
khởi đầu để quốc tế đi vào con đường chấp thuận cho Hoa Kỳ hành động. Đối với
ông Jacques Chirac, trái lại, dù cho báo cáo của đoàn thanh tra vũ khí giết
người tập thể như thế nào Pháp cũng yêu cầu phải có một quyết nghị cho phép
khác của HĐBA và đó là cái nút chận Pháp sẽ dùng để cản trở Hoa Kỳ.
Báo cáo thanh tra của hai ông Hans Blix và
Mohamed Elbaradei không có gì dứt khoát ngẫu nhiên giúp cho tính toán của Pháp. Pháp không còn cô đơn chống
Mỹ sau khi có hậu thuẫn của Đức và Liên bang Nga.
Nhưng sau cuộc họp báo ngày 6 tháng 3 của tổng thống Bush qua đó ông Bush nói ông sẽ
trình HĐBA một quyết nghị cho phép đánh Iraq, và dù có sự phản đối của một số
thành viên HĐBA, Hoa Kỳ cũng cứ đưa ra biểu quyết để thế giới - theo lời tổng thống – thấy được
lá bài của mỗi nước.
Qua lời tuyên bố này tổng thống Jacques Chirac biết Hoa Kỳ cho rằng từ trước đến nay Pháp chỉ dọa chứ
vào phút quyết định Pháp sẽ “không thể” hay không “dám” bỏ phiếu chống Hoa Kỳ,
cho nên tổng thống Jacques Chirac nghĩ không thể chờ đợi được mà phải lật con
bài lên để Hoa Kỳ khỏi hiểu lầm.
Trong buổi phỏng vấn ngày 10 tháng 3 tổng thống
Jacques Chirac không úp mở xác định lập trường: “Trong bất cứ hoàn cảnh nào
chúng tôi cũng phủ quyết vì chúng tôi không thấy có lý do gì phải dùng chiến
tranh mới giải giới được
Bằng giọng hòa hỗn ông Jacques Chirac nói tại
sao Hoa Kỳ không cho đoàn thanh tra thêm vài tháng nữa. Ông nói trên nguyên tắc khi
Hoa Kỳ mang mấy trăm ngàn quân đến Trung đông để áp lực Saddam Hussein, Saddam
sợ phải giải giới thì Hoa Kỳ đã thắng cuộc rồi. Tổng thống
Jacques Chirac không chỉ ra chỗ khúc mắc của vấân đề ai cũng biết là Saddam
Hussein chỉ giả vờ hợp tác với đoàn thanh tra duới áp lực của đoàn quân Mỹ, mà
không thực tâm giải giới. Hai mươi lăm vạn quân Mỹ không thể đóng mãi
tại Trung đông. Và khi Hoa Kỳ rút quân mà Saddam Hussein vẫn chưa bị giải giới
thì thế giới nói chung và Hoa Kỳ nói riêng sẽ bị đe
dọa như thế nào.
Bề ngoài Pháp dựa vào luật lệ quốc tế mà
Hoa Kỳ gián tiếp công nhận khi đưa vấn đề
Trong buổi phỏng vấn nói trên tổng thống Jacques Chirac nói chấp nhận một cuộc chiến
tranh giải giới Iraq dưới áp lực của Hoa Kỳ sẽ làm tan vỡ sự đoàn kết của liên
minh chống khủng bố gồm 90 nước hiện nay, làm cho vùng Trung đông rối loạn và
Liên hiệp quốc mất uy tín của một cơ quan quốc tế có nhiệm vụ bảo vệ hòa bình
và ổn định trên thế giới. Đó là lối nói đạo đức, nhìn sự việc
dưới góc độ lớn. Trên thực tế có thể tổng thống Jacques Chirac đã hành
xử như một chính khách nhìn ngắn hạn trước không khí bừng bừng chống chiến
tranh trên thế giới, và thực tế hơn nữa là chống Mỹ đánh Iraq ít nhất ông tránh
được cho nước Pháp những cuộc khủng bố trả thù nhắm vào dân Pháp và các cơ sở
đại diện cho quyền lợi của Pháp trên thế giới.
Tuy nhiên chính sách của tổng thống Jacques
Chirac có thể bắt nguồn từ quan niệm khác biệt của hai lục địa như chủ trương
của giáo sư Robert Kagan trong cuốn sách của ông nhan đề: “Of
Ngày Chủ Nhật 16 tháng 3, tổng thống Bush họp thượng
đỉnh với hai thủ tướng Tony Blair của Anh và Jose Aznar của Tây Ban Nha tại đảo
Arozes thuộc Bồ Đào Nha giữa Đại Tây Dương. Có lẽ không phải để bàn về nội dung
một quyết nghị mới đệ trình HĐBA để tranh thủ đủ 9 phiếu thuận và không có
phiếu phủ quyết. Đây có thể là một
Trần Bình
14 tháng 3, 2003
Tài liệu tham khảo:
1. “Chirac Seals Role as
2.
“Of
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |