JOHN GLENN,

Một Người Mỹ Phi Thường!

 

Trần Bình Nam

 

   Tháng 4 năm 1961 Liên bang Xô viết phóng Yuri Gargarin vào không gian làm cho Hoa Kỳ hoảng hốt. Tổng thống John F. Kennedy yêu cầu Cơ quan Không gian Hoa Kỳ (NASA) nỗ lực bằng mọi giá để bắt kịp Liên xô, và thách thức Liên xô, trong vòng 10 năm Hoa Kỳ sẽ đưa người lên cung trăng.

   Ngày 20 tháng 2 năm 1962, John Glenn, phi hành gia Hoa Kỳ bước lên phi thuyền Mercury, giam mình trong một phòng khép kín, không có máy điện toán bay 3 vòng quanh trái đất trong 5 giờ đồng hồ trước khi được thả dù an toàn xuống Đại tây dương trước sự lo âu và thở dài nhẹ nhõm của hơn 180 triệu người Mỹ. Chuyến bay là một cuộc mạo hiểm phi thường vì chưa có dữ kiện để biết phi thuyền có thắng nổi trọng lực để vào quĩ đạo không, và nếu vào được có trở về trái đất an toàn không. Bà Annie Glenn vợ phi hành gia John Glenn vì lo lắng sụt mất 12 cân Anh.

   Ngày 29 tháng 10 năm 1998 John Glenn, đương kim Thượng nghị sĩ bang Ohio trở lại không gian trong một chuyến bay thí nghiệm tác dụng của vô trọng lực đối với sự già nua của cơ thể con người. John Glenn năm nay 77 tuổi, đối với một người bình thường đã quá già để lái một máy bay cánh quạt nhỏ chưa nói đến phi hành vào không gian mà điều kiện sức khỏe rất khắc khe. Mặc dù cơ quan NASA sau khi thẩm định kết luận rằng Thượng nghị sĩ John Glenn có đủ minh mẫn và sức khỏe để tham gia công tác, nhưng ai cũng thừa biết nếu không phải là một Thượng nghị sĩ và không từng là phi hành gia đầu tiên ông khó lọt qua được lưới sức khỏe của Cơ quan Không gian Hoa Kỳ. Chuyến phi hành mang tên "Discovery Mission STS-95" hay Công tác Thám hiểm STS-95 được phóng từ mũi Canaveral ở Florida dự trù bay 144 vòng quanh quả đất ở cao độ 530 cây số trong 9 ngày trước khi đáp xuống mặt đất. Phi hành đoàn 7 người do phi hành gia Curtis L. Brown chỉ huy trong đó có hai người nước ngoài, bà Chiaki Mukai người Nhật 46 tuổi, bác sĩ y khoa chuyên về tim, và ông Pedro Duque 35 tuổi thuộc Cơ quan Không gian Châu Aâu, người Tây Ban Nha. John Glenn sẽ tham dự nhiều thí nghiệm quan trọng trong 9 ngày bay vòng quanh trái đất. Trước hết là thí nghiệm về sự khó ngủ trong tình trạng vô trọng lực cùng thực hiện với bà Chiakai Mukai, thứ hai là thí nghiệm để tìm nguyên nhân về sự băng hoại nhanh của chất đạm (protein) trong bắp thịt nơi cơ thể của người già cùng thực hiện với phi hành gia trẻ tuổi Pedro Duque.Và vài thí nghiệm khác ít quan trọng hơn như tìm hiểu xem tình trạng vô trọng lực có làm cho nhịp đập của tim vốn hay bất thường nơi người già có trầm trọng hơn không, và sự hao mòn bắp thịt và xương nơi người già có giống như những người trẻ tuổi không. Sau cùng là thí nghiệm xem trong không gian người già có mất thăng bằng như các phi hành gia trẻ tuổi không?

   Một số người thắc mắc: Với tuổi 77 John Glenn có cần tình nguyện tham dự chuyến bay không? Tuyệt đối thì không, vì nếu cần thí nghiệm tác dụng của tình trạng vô trọng lực đối với người già Cơ quan Không gian Hoa Kỳ có hằng tá người ở tuổi 60 hay hơn nữa trong danh sách tình nguyện. Nhưng chuyến đi của John Glenn có thể mang nhiều ý nghĩa khác quan trọng hơn là những cuộc thí nghiệm trong không gian.

   Một cách chính thức năm 1962 John Glenn bay vì sự sống còn của Hoa Kỳ vì nếu Hoa Kỳ không chứng tỏ có khả năng không gian hơn Liên bang Xô viết, Nga Xô sẽ không ngần ngại dùng sức mạnh đè bẹp Hoa Kỳ để thôn tính thế giới, thì lần này ông bay vào không gian vì khoa học. Khoa học cần dữ kiện để trả lời các câu hỏi: Làm thế nào để kéo dài tuổi thọ, và làm thế nào để người già sống được thoải mái không bệnh tật?

   Nhưng ít ai đồng ý vì mục tiêu đó John Glenn phải tình nguyện bay vào không gian, nhất là vợ và hai người con. Nếu nhờ sự hy sinh của ông John Glenn mà con người kéo dài được tuổi thọ thì chưa chắc đó là một ân huệ cho thế giới. Vấn đề tìm kiếm lương thực để nuôi số người càng ngày càng đông trên trái đất đang là một vấn nạn của các khoa học gia. Đông người thiếu lương thực, thiếu nhà ở, thiếu giáo dục cần thiết chỉ đem hỗn loạn và bất an cho thế giới nếu không muốn nói là nguyên nhân mang lại chiến tranh. Bà Annie Glenn không tán thành quyết định bay của chồng. Bà nói với một phóng viên rằng, bà đã hiến chồng cho đất nước từ ngày cưới nhau, bây giờ là lúc chồng bà cần được nghỉ ngơi với gia đình. Nhưng bà vẫn để chồng bay vì bà nói: "từ ngày được chọn tham gia chuyến bay John Glenn vui như con nít." Hai người con, bác sĩ David Glenn 53 tuổi và cô Lynn Glenn 52 tuổi dứt khoát hơn. Một hôm John Glenn giới thiệu David với giám đốc NASA Dan Goldin, ông Goldin nói với David, "chắc ông phấn khởi vì cha ông lắm phải không?" thì David trả lời, "Thưa ông, không, tôi chẳng muốn cha tôi tham dự chương trình bay này chút nào cả." Cô Lynn nói thẳng với John Glenn : "Con không muốn cha bay nữa." Thấy vợ và hai con không vui, John Glenn đem hai đứa cháu nội Daniel 16 tuổi và Zach 13 tuổi đến xem phi thuyền Discovery hy vọng tuổi trẻ dễ được thuyết phục. Nhưng khi bà Annie hỏi Zach có thích phi thuyền sắp mang ông nội vào không gian không, Zach trả lời, "Bà nội ơi! Cháu thấy kinh quá."

   John Glenn không cần bay vào không gian với tuổi 77 đầy bất trắc để làm tăng thêm giá trị của bản tiểu sử của ông. Từng bay chiến đấu trong thế chiến II như một phi công của Thủy quân Lục chiến, từng tham chiến tại Bắc Hàn, từng là phi công bay thí nghiệm các loại máy bay chiến đấu mới, từng là phi hành gia đầu tiên của Hoa Kỳ, từng ra ứng cử tổng thống, và là đượng kim Thượng nghị sĩ nhiệm kỳ thứ tư của quốc hội Hoa Kỳ. Chừng đó đã quá đủ. Vậy tại sao John Glenn lại muốn bay?

   Trước hết, vì John Glenn thích bay bổng trên không gian. Sau chuyến bay năm 1962 chứng tỏ khả năng kỹ thuật không gian của Hoa Kỳ vuợt trội Liên bang Xô viết ông muốn bay nữa nhưng tổng thống Kennedy không chấp thuận, ngại xẩy ra điều gì cho ông sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín đã được xác lập của Hoa Kỳ, ông đành ngồi nhìn hai phi hành gia Neil Armstrong và Edwin Aldrin đặt chân lên chị Hằng năm 1969 với thèm thuồng luyến tiếc, sau đó nhảy vào con đường chính trị cho khuây khỏa.

   Nay sự chạy đua với Liên bang Xô viết không còn là một nhu cầu sinh tử, khoa học đã tiến nhanh trong mấy chục năm qua, sự nghiên cứu về tuổi già và sống lâu đang là một nhu cầu khoa học, John Glenn không bỏ qua cơ hội để trở lại không gian.

   Nhưng ngoài thỏa mãn cá nhân biết đâu còn một lý do thầm kín khác John Glenn không nói ra. Ông muốn nêu gương làm việc cho người già lẫn người trẻ tuổi, và chứng tỏ cho thế giới thấy Hoa Kỳ vẫn là một quốc gia đi tiên phong trên thế giới về mọi mặt, không riêng gì về khoa học kỹ thuật.

   Sau này khi hậu thế đọc sử thấy chép rằng vào cuối kỷ nguyên 20 nước Mỹ đang truy tố một vị tổng thống thì người đọc nếu có buồn cũng chỉ buồn nhè nhè khi nhớ rằng đồng thời đó có một người Mỹ khác biết hy sinh tất cả cho uy tín quốc gia.

Người đó là John Glenn. (Oct. 1998)

Trần Bình Nam

http://www.vnet.org/tbn