Khủng Hoảng Chính Trị Hoa Kỳ

Trần Bình Nam

Nếu có một chuyện kể năm 2000 thì đó là chuyện bầu cử tổng thống Hoa Kỳ. George W. Bush có triển vọng đắc cử tổng thống Hoa Kỳ mặc dù tính phiếu toàn quốc W. Bush thua Al Gore hơn 97.000 phiếu (theo New York Times số ngày Thứ Năm 9/11/2000, với 99% phiếu đã khui Gore được 48.707.413 phiếu, Bush được 48.609.640 phiếu). Theo một điều khoản của Hiến pháp Hoa Kỳ ứng cử viên nào được quá bán số cử tri đoàn (270) thì đắc cử tổng thống bất chấp số phiếu dân bầu. Toàn quốc mỗi đảng có 538 cử tri đoàn tính theo số Dân biểu Hạ nghị viện (435) và số Thượng nghị sĩ (100) và 3 cử tri đoàn cho thủ đô

Washington D.C., thuộc quận Columbia. Trong ngày bầu cử, tại mỗi tiểu bang, ứng viên đảng nào được nhiều phiếu của dân thì lấy tất cả cử tri đoàn của đảng mình trong tiểu bang.

Trong đa số các cuộc bầu cử tổng thống, ứng cử viên nào được nhiều phiếu cử tri đoàn cũng chiếm đa số phiếu dân bầu toàn quốc. Nhưng trong một cuộc tranh cử sát nút, có khi ứng cử viên chiếm đa số cử tri đoàn lại ít phiếu của dân hơn ứng cử viên kia. Đó là trường hợp của cuộc bầu tổng thống ngày 7/11/2000 vừa qua giữa Al Gore và George W. Bush (trong lịch sử Hoa Kỳ, có 3 lần xẩy ra, lần cuối cùng năm 1888. Benjamin Harrisson ứng viên Cộng Hòa thua phiếu ứng viên Dân Chủ Grover Cleveland, trở thành tổng thống Hoa Kỳ với 233 chống 168 phiếu cử tri đoàn).

Nhưng cuộc bầu cử năm 2000 không đơn giản như cuộc bầu cử năm 1888. Chưa tính tiểu bang Oregon có 9 phiếu cử tri đoàn, George W. Bush được 246 phiếu, và Al Gore được 255 phiếu cử tri đoàn. Tiểu bang Florida có 25 phiếu, chưa phân thắng bại. Nhưng ai thắng Florida được thêm 25 phiếu sẽ đủ 270 phiếu cử tri đoàn và đắc cử tổng thống.

Trong đêm Thứ Ba 07/11/2000 trong khi cả nước chờ kết quả, các đài truyền hình lớn như CNN, CBS, ABC, NBC loan tin Al Gore thắng Florida, rồi sau đó đính chính lại chưa chắc, và mấy giờ sau loan tin Bush thắng hơn 50.000 phiếu. Trước số phiếu chênh lệch như vậy Al Gore đã gọi Bush chúc mừng. Nhưng các hãng truyền hình Ộbé cái lầmỢ. Mấy giờ sau xem lại thấy Bush vỏn vẹn hơn Al Gore chưa đến 2000 phiếu, và theo luật, tiểu bang Florida phải đếm lại phiếu. Trong đêm, Gore gọi Bush rút lại lời chấp nhận thua cuộc.

Ủy Ban đếm phiếu lại tại tiểu bang Florida hứa cuối ngày Thứ Năm 9/11 sẽ công bố kết quả, và qua đó dân chúng Hoa Kỳ sẽ biết ai đắc cử. Thời gian đó đã trôi qua, cuộc đếm phiếu vẫn chưa xong. Kết quả bán chính thức do hãng thông tấn AP cho biết vào chiều ngày 9/11 sau khi đã kiểm phiếu trong 66 quận (trên 67 quận) Bush chỉ hơn Gore 226 (từ con số 1.784 trước khi kiểm).

Có nhiều dấu hiệu cho thấy cuộc bầu cử tại Florida khá bất thường. Trước hết, phiếu bầu tại quận Palm Beach không được trình bày như luật định và không rõ ràng làm nhiều cử tri muốn bầu cho Al Gore nhưng lại bầu nhầm cho Patrick Buchanan, ứng viên tổng thống của đảng Cải Cách (Reform Party). Tại quận Palm Beach có 336 cử tri ghi danh thuộc đảng Cải Cách, trong khi có hơn 3400 phiếu bầu cho Buchanan.  Cũng do phiếu bầu trình bày không rõ ràng nhiều cử tri đã chọn cả Al Gore và Patrick Buchanan làm cho 19.000 phiếu trong quận Palm Beach bất hợp lệ. Ngỏ lời với báo chí hôm 09/11 Patrick Buchanan cho rằng trong 3400 phiếu của ông có ít nhất 3000 phiếu của Gore và Gore có thể có hơn một chục ngàn phiếu trong số phiếu bất hợp lệ.

Hiện có hai vấn đề phải giải quyết tại Florida. Thứ nhất là kiểm lại phiếu đã bầu, đếm phiếu bầu bằng thư (absentee ballots) và đếm phiếu của quân nhân phục vụ tại hải ngoại. Nhiều quân nhân phục vụ tại hải ngoại chọn Florida làm nơi cư trú vì tiểu bang Florida không có thuế tiểu bang. Thứ hai là Al Gore có thể đưa ra tòa vụ phiếu bầu phạm luật để xin bầu lại tại quận Palm Beach. Vụ thứ nhất có thể giải quyết trước ngày 17/11. Vụ thứ hai nếu lên tới Tối Cao Pháp Viện đòi hỏi nhiều thời gian hơn.

Hy vọng của Al Gore vào kết quả kiểm phiếu khá mong manh, nhất là phiếu bầu của quân nhân ở hải ngoại thường ngã về Cộng Hòa. Hy vọng tòa án cho bầu lại cũng không sáng sủa gì hơn. Tiền lệ cho thấy tòa có thể cho bầu lại nếu có bằng chứng gian lận, nhưng chưa có trường hợp nào tòa cho bầu lại vì phiếu bầu không rõ ràng. Nếu vụ kiện đòi bầu lại lên đến Tối Cao Pháp Viện có nhiều khả năng Tối Cao Pháp Viện sẽ bác bỏ. Đối với những cuộc bầu cử địa phương bầu lại không là một vấn đề, nhưng liên hệ đến kết quả của một cuộc bầu cử tổng thống nó có thể gây ra một cuộc khủng hoảng Hiến Pháp. Tối Cao Pháp viện Hoa Kỳ thường dùng quyền giải thích luật để giải quyết các căng thẳng có thể đe dọa sự ổn định của quốc gia. Năm 1963, chủ tịch Tối Cao Pháp Viện Earl Warren biết vụ ám sát tổng thống Kennedy có nhiều bàn tay nhúng vào nhưng vẫn tuyên bố vụ ám sát do một mình Lee Harvey Oswald chủ chốt để tránh một cuộc xáo trộn chính trị. Cuộc khủng hoảng này phải được giải quyết trước ngày 20/1/2001, ngày tổng thống Clinton mãn nhiệm.

Nếu lấy ý dân làm chuẩn, Al Gore thắng phiếu toàn quốc và những gì xẩy ra chỉ riêng trong quận Palm Beach cho thấy nếu không có sự bất thường nơi phiếu bầu thì Al Gore đã thắng tại Florida và đắc cử tổng thống với ít nhất 280 phiếu cử tri đoàn. Nhưng thực tế chính trị và nhu cầu ổn định quốc gia có thể làm cho Bush trở thành vị tổng thống thứ 43 của Hoa Kỳ. Ngoại trừ có một biến cố không lường trước được xẩy ra và biến cuộc bầu cử tổng thống năm 2000 thành một cuộc khủng hoảng lớn cho Hoa Kỳ và thế giới. (Nov. 2000)

 

Trần Bình Nam

http://www.vnet.org/tbn