Lưới Trời Lồng Lộng
Trần Bình
Tháng 12 năm 1988, chuyến bay Pan Am 103 nổ trên không
phân Scotland làm 270 hành khách, đa số là công dân Hoa Kỳ thiệt mạng. Chín
tháng sau một chiếc máy bay dân sự khác của Pháp bị nổ trên không phận Phi châu
trên đường từ Brazzaville đi Paris làm 170 hành khách, đa số là công dân Pháp
thiệt mạng. Các cuộc điều tra phối hợp của Hoa Kỳ, Anh quốc và Pháp trong 4 năm
cho thấy cả hai vụ nổ đều do người Lybia chủ mưu dưới sự chỉ đạo của bộ máy
tình báo của Kadafi.
Đầu tháng 3/99 một tòa án Pháp xử khiếm diện khổ sai chung thân 6 nhân viên tình báo Libyia có trách nhiệm vụ nổ
chiếc máy bay của Pháp tại Phi châu. Riêng hai kẻ chủ mưu vụ nổ chuyến bay 103
của hãng Pan Am vẫn trốn tránh tại Lybia dưới sự che chở của Kadafi từ năm
1992, buộc Liên hiệp quốc ban hành biện pháp trừng phạt cấm các hãng hàng không
quốc tế bay đến Lybia và các nhà đầu tư quốc tế buôn bán với Lybia để áp lực
Kadafi giao hai kẻ chủ mưu ra tòa. Với ngoại tệ dự trữ khổng lồ và sự ủng hộ
của khối A Rập, Kadafi bất chấp áp lực quốc tế và công
lý tưởng như không bao giờ được thực hiện.
Nhưng khuynh hướng của thế giới bây giờ
khác, và Kadafi không thể gồng mình mãi trước áp lực quốc tế. Các chuyển biến trên thế giới không
thuận lợi về mặt tâm lý cho Kadafi, một nhà lãnh đạo được xem là cứng đầu nhất
thế giới.
Nhà độc tài Chile, tướng Augusta Pinochet cầm quyền từ
năm 1973 đến năm 1990, người đã nhúng tay vào biết bao tội ác, trở thành Thượng
nghị sĩ mãn đời (để bảo đảm không bị tòa án Chile truy tố về bất cứ việc gì ông
đã làm), tưởng yên thân 5 tháng trước đây ung dung đi Anh chữa bệnh đã bị một
tòa án Tây ban nha ban hành trát bắt (vì Pinochet liên quan đến sự giết hại
nhiều công dân Tây ban nha trong thời gian cầm quyền) và Anh quốc đã thi hành
án lệnh của Tây ban nha như một nhiệm vụ quốc tế. Bất chấp mọi phản đối của
Chile Pinochet vẫn không được phép rời Anh quốc chờ quyết đinh cuối cùng của
Thượng nghị viện Anh vào cuối tháng Ba này để hoặc dẫn độ qua Tây ban nha ra
tòa hoặc trả về
Tại
Trở lại vụ máy bay Pan Am rớt trên không phận
Vụ xử khiếm diện 6 phạm nhân tháng 3 vừa rồi tại Paris
chỉ là hình thức để làm dịu nỗi đau của thân nhân những người tử nạn, không có
dấu hiệu gì Kadafi sẽ thi hành như điều người ta chờ đợi, nhất là trong số 6
người bị xử có Abdullah Senoussi là em rễ của Kadafi. Vụ xử sắp tới tại Hòa Lan có thể cũng chỉ có tính cách an ủi, không có dấu hiệu gì
hai kẻ chủ mưu sẽ đền tội xứng đáng. Kadafi không chấp nhận
việc đó trước khi ông đồng ý giao hai phạm nhân, vốn là người của ông ta.
Đòi hỏi khác của Kadafi là vụ xử chỉ giới hạn ở hai phạm nhân
không có liên hệ gì đến các giới chức chính phủ Lybia.
Cuộc sắp xếp chưa thành hình nhưng cho thấy ngoại giao
khéo léo đi với áp lực quốc tế trong tinh thần giải tỏa căng thẳng trên thế
giới có thể tìm ra giải pháp cho những vấn đề quốc tế tưởng như không bao giờ
có giải pháp, và một thông điệp quan trọng cho những ai chủ trương bạo lực và
vi phạm nhân quyền nhân danh bất cứ gì rằng thế giới sẽ không có chỗ dung thân
lâu dài cho họ.
Hai năm trước đây Hoa Kỳ và Anh quốc
khăng khăng đòi xử hai phạm nhân tại
Ai cập đang đóng một màn kịch khéo léo. Giữa tháng 3 vừa rồi trong chuyến
Kadafi thăm viếng Ai Cập tổng thống Mubarak đã tận tình vuốt ve tự ái của
Kadafi. Suốt dọc đường từ phi trường về thủ đô
Kadafi nổi tiếng là người ít giữ lời hứa, hay thay đổi ý
vào phút chót nên không ai đoán được ông ta sẽ đáp ứng thế nào trước nổ lực mới
của khối A Rập và ảnh hưởng của tổng thống Mandela. Nhưng có
một ngôn ngữ người ta nghĩ Kadafi sẽ hiểu giống như mọi người. Trong 6
năm qua, sự trừng phạt quốc tế làm Lybia thiệt mất 18 tỉ mỹ kim tiền đầu tư về
dầu hỏa, và chỉ số thất nghiệp đang ở con số kỷ lục 30% báo hiệu tình hình
chính trị trong nước có thể trở nên bất ổn.
Giải pháp vụ nổ chuyến bay Pan Am 103 tại Lockerbie trong khung cảnh các vụ Pinochet, Ta-Mok v.v... nếu thành hình sẽ đưa đến một kết luận: Tội ác và vi phạm nhân quyền sẽ không còn được chấp nhận. Lưới trời lồng lộng, thưa mà chẳng lọt. (March 1999)
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |