Quan
hệ Việt-Trung
Qua
bản Tuyên bố chung ngày
Trần Bình
Ông Hồ Cẩm
Đào, chủ tịch nhà nước Trung quốc kiêm Tổng bí thư
đảng Cộng sản cầm quyền vừa thăm viếng Việt
Tuy nhiên vì
quan hệ tế nhị giữa Hoa Kỳ và Trung quốc đối với Việt Nam nên dư luận Á châu đã
mất rất nhiều bút mực về cuộc thăm viếng của ông Hồ Cẩm Đào và Hoa Kỳ tuy giả
mặt bàng quan cũng đã quan tâm không kém. Người ta bàn tán nhiều đến áp lực của
ông Hồ Cẩm Đào đối với sự xếp đặt nhân sự lãnh đạo đảng nhân dịp đại hội thứ 10
của đảng Cộng sản Việt Nam năm tới, và người ta đồn ông Hồ Cẩm Đào đến Việt Nam
để kết thúc việc thuê dài hạn căn cứ Cam Ranh.
Sự thật ở đâu? Và bản Tuyên bố chung Việt
Trước hết là hình thức tiếp đón. Trong bang giao quốc tế
thủ tục đón tiếp quốc khách tùy theo chức vụ chính
thức của quốc khách. Ông Hồ Cẩm Đào là chủ tịch nước, ông sẽ được tiếp đón theo nghi lễ đón tiếp quốc trưởng, và theo nguyên tắc đó
trong buổi lễ duyệt hàng quân khi ông đặt chân đến Hà Nội chỉ cần ông chủ tịch
nước Trần Đức Lương là đủ. Nhưng lè kè bên cạnh ông Lương còn có ông Nông Đức
Mạnh, Tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam để đón cái chức vụ Tổng bí thư đảng
Cộng sản Trung quốc của ông Hồ Cẩm Đào. Thủ tục này ít thấy
thời tiền Hồ Cẩm Đào cho thấy ông Hồ Cẩm Đào xem đảng Cộng sản Trung quốc là
nước Trung quốc. Điều này thấy rõ hơn trong cách hành văn của bản Tuyên
bố chung. Trong toàn bản văn lúc nào đề cập đến ông Hồ
Cẩm Đào bản văn đều dùng cụm từ “Tổng bí thư, Chủ tịch
nước Hồ Cẩm Đào” mặc dù về mặt nghi lễ quốc tế nói đến chủ tịch nước là đủ.
Cũng vậy trong Tuyên bố chung khi đề cập đến hai nước
Việt
Tuyên bố chung có 9 chương. Chương 1 là phần mở đầu nhấn mạnh đến
việc “đưa quan hệ láng giềng hữu nghị và
hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai nước Việt-Trung phát triển lên một tầm cao mới, đồng thời sẽ có ảnh hưởng
tích cực đối với hòa bình, ổn định, phát triển và hợp tác ở khu vực và thế giới.” Người ta tự hỏi đưa quan hệ
Trung - Việt lên một tầm cao mới là tầm cao nào. Có phải đó là một hợp tác
có tính cách chiến lược như thuê mướn đất đai, hải
cảng tạo cho Trung quốc thế mạnh dưới danh nghĩa phòng thủ chung.
Chương 2
nhấn mạnh đến “Phía Việt Nam tin tưởng
vững chắc rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc và nhân dân Trung Quốc nhất định sẽ
không ngừng giành được những thành tựu mới trong sự nghiệp vĩ đại xây dựng xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc.” là một cam kết Việt
Chương 3 mở
đầu bằng “Hai bên đã điểm lại và tổng kết
những thành quả to lớn mà quan hệ láng giềng hữu nghị và hợp tác toàn diện giữa
hai Đảng, hai nước đã giành được trong 55 năm qua kể từ khi hai nước Việt Nam
và Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao, đặc biệt là từ khi bình thường hóa
quan hệ đến nay.” là một vờ vĩnh che dấu sự
thật là trong 55 năm quan hệ với nhau Trung quốc và Việt Nam chỉ hòa thuận
trong thời gian Việt Nam chống pháp giành độc lập (1949-1954). Đến năm 1965 khi
cuộc chiến tranh chiếm miền nam Việt Nam của Hà Nội lên cao độ, Việt Nam và
Trung quốc bắt đầu xung khắc nhau do sự
bất đồng ý kiến giữa Trung quốc và Liên bang xô viết (bây giờ là Liên
bang Nga) đối với cuộc chiến xâm lăng miền Nam của Hà Nội. Đầu năm 1979 Trung
quốc đánh qua biên giới Việt Nam và đã nhẫn tâm san bằng thành phố Lạng Sơn.
Năm 1980 khi tu chính lại bản hiến pháp 1959 (tu chính từ bản hiến pháp 1946)
đảng Cộng sản Việt Nam đã ghi vào phần mở đầu nguyên văn: “… Vừa trải qua ba mươi
năm chiến tranh giải phóng, đồng bào ta thiết tha mong muốn có hòa bình để xây
dựng Tổ quốc, nhưng lại phải đương đầu với bọn bá quyền Trung Quốc xâm lược
cùng bè lũ tay sai của chúng ở Cam-pu-chia. Phát huy
truyền thống vẻ vang của dân tộc, quân và dân ta đã giành được thắng lợi oanh
liệt trong hai cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc chống bọn phản động Cam-pu-chia
ở biên giới Tây Nam và chống bọn bá quyền Trung Quốc ở biên giới phía Bắc, bảo
vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của mình …”
Chương 3 cố tình chôn dấu lịch sử để chuẩn bị đưa Việt
Tuy nhiên
Trung quốc cũng nhận biết rằng thanh niên Việt Nam chống ảnh hưởng của Trung
quốc nên qua xác định “đặt biệt là tăng
cường tuyên truyền và giáo dục thanh niên hai nước về truyền thống hữu nghị
Việt-Trung, để tình hữu nghị muôn đời Việt - Trung thấm sâu vào lòng nhân dân
hai nước” Trung
quốc ép buộc đảng Cộng sản Việt Nam cam kết thuyết phục và giáo dục thanh niên
Việt Nam (nói cách khác là 70% dân chúng) thôi chống Tàu.
Chương 4 của
Tuyên bố chung nói về kinh tế. Đây
là lĩnh vực yếu nhất của Việt
Chương 5 liên quan đến biên giới trên đất liền và ngoài biển bộc
lộ ba nhược điểm của đảng Cộng sản Việt
Thứ hai, về
an ninh trên biển và trật tự sản xuất nghề cá trong vùng được phân định bởi
Hiệp định phân định và Hiệp định Hợp tác nghề cá Vịnh Bắc bộ, bản Tuyên bố
chung ghi:“Hai bên đánh giá tích cực tình
hình thực hiện Hiệp định phân định và Hiệp định Hợp tác nghề cá Vịnh Bắc bộ,
đồng ý tiếp tục thực hiện nghiêm túc hai Hiệp định này; cùng giữ gìn an ninh
trên biển và trật tự sản xuất nghề cá; tích cực triển khai điều tra liên hợp
nguồn lợi thuỷ sản trong vùng đánh cá chung ở Vịnh Bắc Bộ; khởi động hợp tác
thăm dò khai thác các cấu tạo dầu khí vắt ngang đường phân định; sớm thực hiện
việc tuần tra chung giữa Hải quân hai nước ở Vịnh Bắc Bộ. Hai bên đồng ý sớm
bắt đầu đàm phán về phân định vùng biển ngoài cửa vịnh và trao đổi về vấn đề
hợp tác cùng phát triển ở khu vực này.” Nhắc đến việc bảo đảm an ninh trên
vùng biển chưa phân định rõ ràng giữa Trung quốc và Việt Nam là cơ hội để Việt
Nam nhắc nhỡ Trung quốc cẩn trọng để tránh những việc đáng tiếc như việc hải
quân Trung quốc bắn chết 9 ngư dân Việt Nam chỉ mới xẩy ra trong tháng Giêng năm 2005. Tuy
nhiên đảng Cộng sản Việt
Sau cùng
trong chương 5 là đoạn văn: “Hai bên đánh
giá cao “Thỏa thuận công tác địa chấn biển liên hợp 3 bên tại khu vực thỏa
thuận ở biển Đông” do Công ty dầu khí 3 nước Việt Nam, Trung Quốc, Philipin ký
tháng 3 năm nay, cho rằng việc ký kết Thỏa thuận này là đóng góp quan trọng
thực hiện “Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông” (DOC), có ảnh hưởng
tích cực đối với việc thúc đẩy hợp tác cùng phát triển và ổn định tình hình
trên biển, tăng cường tình hữu nghị láng giềng và sự tin cậy lẫn nhau giữa các
nước liên quan. Hai bên đồng ý tích cực ủng hộ các công ty liên quan, bảo đảm
thực hiện Thỏa thuận một cách nghiêm chỉnh, làm cho việc hợp tác sớm đạt được
thành quả cụ thể. Hai bên đồng ý tiếp tục duy trì cơ chế đàm phán về vấn đề
trên biển, kiên trì thông qua đàm phán hoà bình, tìm kiếm giải pháp cơ bản và
lâu dài mà hai bên đều chấp nhận được; trong quá trình đó, hai bên sẽ nghiên
cứu kỹ vấn đề hợp tác cùng phát triển để tìm được mô hình và khu vực hợp tác
cùng phát triển phù hợp với Luật pháp quốc tế và thực tiễn quốc tế, đặc biệt là
"Công ước Luật biển" năm 1982 của Liên Hợp Quốc và "Tuyên bố về
cách ứng xử của các bên ở Biển Đông” mà hai bên có thể chấp nhận được. Đồng
thời, hai bên đồng ý nghiêm túc tuân thủ nhận thức chung cấp cao, tuân thủ tôn
chỉ và nguyên tắc của "Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông”,
cùng giữ gìn ổn định tình hình biển Đông.” qua đó Việt Nam gián tiếp công
nhận trước quốc tế quyền tham gia chia sẽ quyền lợi trên biển Đông của Trung
quốc mà trên nguyên tắc là một sự xâm phạm chủ quyền của Việt Nam. Đây là một
sơ suất chiến lược tạo điều kiện cho Trung quốc chia phần những nguồn lợi thiên
nhiên vốn của Việt Nam, cũng như sơ suất của thủ tướng Phạm Văn Đồng khi ký văn
thư ngày 14 tháng 9 năm 1958 công nhận chủ quyền hải phận 12 hải lý Trung quốc
công bố ngày 4 tháng 9 trước đó mà mắt nhắm mắt mở quên rằng trong công bố ngày
4/9/1958 Trung quốc cũng công bố rằng biển Đông trong đó có quần đảo Hoàng Sa
và Trường Sa thuộc về Trung quốc.
Chương 6,
Việt
Chương 7
ghi: “Hai bên nhất trí cho rằng Việt Nam
và Trung Quốc có lợi ích chiến lược
chung trên nhiều vấn đề quan trọng” cốt ý nhấn mạnh đến nhu cầu hợp tác
chiến lược giữa hai nước đã được nói tới bằng “tầm cao mới” nơi chương 1 và tầm
cao chiến lược” nơi chương 3.
Chương 8 xác
định cái nhìn chung của Trung quốc và Việt
Nói chung bản Tuyên bố chung Việt
Trần Bình
Tài liệu tham khảo:
·
“Tuyên bố chung Việt
·
“Here’s Ho”, The Economist
5th – 11th, 2005
Trần Bình Nam
|
http://www.tranbinhnam.com |