Trung
quốc bành trướng quân lực
Trần Bình
Trung quốc có chương trình bành trướng quân lực trong nhiều thập
niên qua . Nhưng Trung quốc thực hiện một cách kín đáo để thế giới bên ngoài,
nhất là Hoa Kỳ, khỏi lo ngại. Nhưng trong thời gian qua lợi dụng sự căng thẳng
trong quan hệ với Đài Loan, một hòn đảo nằm ngoài khơi phía đông nam Trung quốc,
Trung quốc tăng cường quân lực một cách nhanh chóng và theo sự quan sát của thế
giới tây phương, sự tăng cường quân lực của Trung quốc vượt ra ngoài khuôn khổ
tư vệ và ngăn chận Đài Loan tuyên bố độc lập mà rõ ràng Trung quốc có ý định
tăng cường quân lực để đối đầu với Hoa Kỳ trên mọi nẻo đường thế giới . Không
nói đến Đông nam á là vùng đất chiến lược cận kề, Trung quốc còn có nhu cầu
dùng sức mạnh quân sự để bảo vệ quyền lợi tại Nam Mỹ và nhất là Phi châu, nơi Trung
quốc đang ra sức ve vãn.
Trong năm nay giới quốc phòng Hoa Kỳ và Âu châu đặc biệt quan tâm
đến sự phát triển quân lực của Trung quốc. Tờ tuần báo US News & World
Reports số ngày 6/8/07 viết một bài dài với nhiều tác giả dưới nhan đề: China’s Global Reach phân tích sự bành
trướng thế lực của Trung quốc tại Phi châu bằng kinh tế và tài chánh để bảo đảm
nguồn dầu hỏa cho bộ máy kinh tế khổng lồ của Trung quốc đang chuyển vận hết
tốc lực và tăng trưởng 10% mỗi năm, và những giới hạn của Hoa Kỳ trong việc
ngăn chận sự bành trướng này vì hai nền kinh tế liên đới ràng buộc với nhau. Về
phía Âu châu, tờ tuần báo The Economist số ngày 4 đến
Sự lớn mạnh quân lực Trung quốc là một mối lo đương nhiên cho Hoa
Kỳ và Âu châu, nếu không muốn nói là cả Liên bang Nga, nhưng quốc gia đáng lo
nhất cho sự an toàn của mình là Việt Nam, vì Trung quốc từng có một quá trình
lịch sử nhòm ngó Việt Nam. Trong 500 năm qua (trước khi bị Pháp đô hộ) Việt
Những điều kiện thuận lợi đó của Việt
Sau đây là những nét chính bài viết của tuần báo The Economist tôi
nói ở trên .
**
Sức
mạnh quân sự của Trung quốc:
Con
đường dài để trở thành siêu cường
Trung quốc
cho làm một cuộc triển lãm trên chiếc hàng không mẫu hạm
Các chuyên
viên quốc phòng Hoa Kỳ khá ngạc nhiên về tham vọng đóng Hàng không mẫu hạm của Trung
quốc. Từ thập niên 80s đến nay Trung quốc đã mua 3 chiếc của Liên bang Nga và
một chiếc của Úc châu (chiếc này được đóng ở Anh trong thế chiến II). Chiếc Minsk (của Liên bang Nga) đậu gần Hồng
Kông cũng như chiếc
Trung quốc
đang tập “chơi” với hàng không mẫu hạm thì chưa thể là địch thủ của Hoa Kỳ. Và
dù cho Trung quốc đóng được hàng không mẫu
hạm – theo lượng định của giới chuyên viên sớm nhất cũng phải đến năm 2015 –
thì lực lượng hàng không mẫu hạm này của Trung quốc cũng vô dụng trong vùng có
nhiều bất trắc nhất là eo biển Đài Loan (trong eo biển này Trung quốc có thể
dùng máy bay bay từ đất liền), nhưng dù sao nếu Trung quốc đóng được hàng không
mẫu hạm thì đó là một dấu hiệu lớn mạnh của lực lượng quân sự Trung quốc. Trung
quốc đang có một nền kinh tế sản xuất cần dầu hỏa, và một số tướng lãnh Trung
quốc thấy Trung quốc cần có khả năng bảo vệ các thủy lộ xa chẳng hạn như eo
biển Malacca.
Tuần này Trung
quốc làm lễ kỷ niệm 80 năm ngày thành lập quân đội và ước muốn của Trung quốc
là quân đội của họ sẽ trở thành một lực lượng quân sự có tầm vóc quốc tế có khả
năng làm cho Hoa Kỳ phải nể vì . Các tướng lãnh Trung quốc không tính việc trực
diện với Hoa Kỳ, chỉ muốn đủ mạnh làm cho Hoa Kỳ phải suy nghĩ cẩn thận trước
khi quyết định bảo vệ Đài Loan (trong trường hợp Trung quốc đánh Đài Loan).
Sự lớn mạnh
của quân đội Trung quốc làm cho bộ quốc phòng Hoa Kỳ lo lắng . Năm 2005, đô đốc
hồi hưu Eric McVadon nói với một Ủy ban quốc hội Hoa Kỳ rằng quân đội Trung
quốc nay có đủ khả năng đánh phủ đầu Đài Loan và đương đầu với Hoa Kỳ nếu Hoa
Kỳ quyết định can thiệp . Không ai cho đô đốc McVadon nói quá lời vì ông ta thường
được xem là tướng chủ hòa .
Báo cáo
thường niên của bộ quốc phòng Hoa Kỳ gởi quốc hội tháng 5 vừa qua nói rằng khả
năng phát triển quân lực Trung quốc đang làm thay đổi cán cân quân sự trong
vùng Đông á, và nhắc lại nhận xét như trong bản báo cáo năm 2006 rằng khả năng phóng
sức mạnh của Trung quốc ra xa còn giới hạn, nhưng trong các lực lượng quân sự
đang trở mình trên thế giới đó là lực lượng có
nhiều khả năng tranh chấp sức mạnh quân sự với Hoa Kỳ.
Từ giữa thập
niên 90’s, để ngăn chận Đài Loan tuyên bố độc lập, Trung quốc cho thiết đặt các
dàn hỏa tiển vừa ra khỏi lò chế tạo – mỗi năm chừng 100 hỏa tiễn – dọc theo bờ
biển Trung quốc đối diện với Đài Loan. Hiện nay Trung quốc đã thiết đặt được
900 hỏa tiễn loại DF-11S và DF-15S. Các
hỏa tiễn này tương đối chính xác và nếu đồng loạt xử dụng Trung quốc có thể hủy
diệt khả năng quân sự Đài Loan trước khi Hoa Kỳ đến cứu kịp .
Trung quốc
có chương trình cải tiến quân sự từ năm 1995, 1996 khi có dịp thấy sự yếu kém
của mình trước sức mạnh hải quân của Hoa Kỳ. Năm 1995 Hoa Kỳ cho phép tổng
thống Đài Loan Lee Teng hui đến viếng trường học cũ là đại học Cornell, Trung
quốc tức giận cho bắn 10 hỏa tiễn DF-15S không có đầu đạn xuống sát bờ biển Đài
Loan, Hoa Kỳ cho gởi ngay hai đội hàng
không mẫu hạm tác chiến (aircraft-carrier battle group) đến eo biển Đài
Loan, và Trung quốc im thin thít . Nhưng lúc này chưa chắc Hoa Kỳ có thể hành
động như vậy (mà không cân nhắc chiến tranh có thể bùng nổ). Ông Douglas Paal,
đại diện quyền lợi của Hoa Kỳ tại Đài Loan từ 2002 đến 2006 (một đại sứ trên
thực tế) nói rằng nếu có chiến tranh với Trung quốc Hoa Kỳ phải trả một giá rất
cao .
Hiện nay Trung
quốc đang cố phát triển hỏa tiễn để không cho hạm đội Hoa Kỳ có thể vào gần hải
phận. Đô đốc McVadon nói ông lo loại hỏa tiễn DF-21 Trung quốc đang chế tạo có
tốc độ cao có thể làm cho hệ thống chống hỏa tiễn của Đài Loan trở thành vô
dụng. Hơn nữa các hỏa tiễn này có thể bắn băng qua Đài Loan và tấn công các hàng
không mẫu hạm ở trên Thái bình dương . Theo Đô đốc McVadon Trung quốc sẽ có khả
năng này chỉ trong vài năm nữa . Và khi các hỏa tiễn đã chế ngự sự chống trả
của Đài Loan thì bộ binh Trung quốc với hỏa lực của các vũ khí tối tân của Liên
bang Nga sẽ nhanh chóng thanh toán chiến trường. Năm ngoái bộ quốc phòng Hoa Kỳ
cho biết từ năm 2000 đến năm 2005 Trung quốc mua 11 tỉ mỹ kim `vũ khí, phần lớn
của Liên bang Nga.
Nhiều công
dân Hoa Kỳ không thích thấy cuộc chiến
Sự tiến bộ
của quân đội Trung quốc gần đây rất lớn lao . Trong thập niên 90s quân đội Trung
quốc còn là một đoàn quân gồm các nông dân ít học đi quân dịch được trang bị và
huấn luyện bởi những vũ khí thô sơ do Liên bang Xô viết sản xuất trong thập
niên 1950 dùng cho chiến tranh du kích . Nay Trung quốc chuyển qua phát triển
hải quân và không quân. Trung quốc mua 12 tiềm thủy đỉnh loại Kilo chạy bằng
động cơ Diesel của Liên bang Nga. Các tiềm thủy đỉnh này trang bị hỏa tiễn
Sizzler có thể bay trên mặt biển với tốc độ cao hơn âm thanh mà các hỏa tiễn
chống hỏa tiễn trang bị trên các đội hàng không mẫu hạm tác chiến của Hoa Kỳ
cũng không thể chận được . Ngoài ra Trung quốc còn có 4 khu trục hạm loại Sovremenny do Liên bang Nga mới chế
trang bị hỏa tiễn bay ngang và bay nhanh hơn tốc độ âm thanh để đánh các đội hàng
không mẫu hạm tác chiến. Trong khi mua vũ khí của Nga, các xưởng đóng tàu của Trung
quốc cũng rất bận rộn. Trong dịp triển lãm đánh dấu 80 năm thành lập quân đội Trung
quốc (ngày
Hiện nay Trung
quốc có 200 chiến đấu phản lực cơ của Liên bang Nga loại Su-27 và Su-30 khởi
mua từ thập niên 90s (một số đóng tại Trung quốc qua bằng sáng chế Liên bang
Nga) nên Hoa Kỳ không còn là lực lượng không quân không có đối thủ trong vùng. Hoa
Kỳ biết rằng Trung quốc đang tính mua thêm chiến đấu cơ Su-35s để xử dụng trên hàng
không mẫu hạm Trung quốc muốn đóng.
Trong thời
gian có cuộc khủng hoảng eo biển Đài Loan (1995-96) Hoa Kỳ có khả năng kiềm chế
lực lượng nguyên tử của Trung quốc. Các hỏa tiễn mang đầu đạn nguyên tử của Trung
quốc có tầm bay đến Hoa Kỳ đều đặt tại những vị trí cố định Hoa Kỳ biết rõ tọa
độ. Thời gian chuẩn bị phóng khá lâu nên Hoa Kỳ có đủ thì giờ phá hủy trước khi
được phóng . Biết nhược điểm này Trung quốc cho đặt 6 hỏa tiễn loại DF-31s trên
các dàn phóng lưu động và thay bằng nhiên liệu đặc (để giảm thời gian chuẩn
bị), và có tin Trung quốc đang chế tạo loại hỏa tiễn DF-31AS có tầm xa hơn có
thể bay đến bất cứ nơi nào tại Hoa Kỳ, và đặt một số hỏa tiễn nguyên tử khác
trên tàu ngầm loại JL-2S.
Trung quốc
rất kín đáo về tầm vóc lực lượng quân sự của mình . Trong lễ kỷ niệm 80 năm
thành lập quân đội vừa qua Trung quốc chỉ giới thiệu trang phục mới của quân
đội (nhiều web cho rằng hơi giống quân phục của quân đội Hoa Kỳ).
Chuyên viên
quân sự Trung quốc biết rằng sức mạnh của quân đội Hoa Kỳ không phải chỉ ở kỹ
thuật mà còn ở huấn luyện và khả năng phối hợp binh chủng, tình báo, kinh
nghiệm chiến trường và tinh thần binh sĩ, do đó Trung quốc đang làm những gì có
thể làm để khắc phục nhược điểm của mình trong những lĩnh vực này . Cho đến nay
quân đội Trung quốc không có kinh nghiệm hành quân gì ngoài cuộc đụng độ với
quân đội Việt Nam năm 1979 và cuộc dàn quân đàn áp cuộc biểu tình đòi dân chủ tại
Thiên An Môn năm 1989.
Trung quốc
một phần muốn dấu kinh nghiệm chiến đấu của quân đội mình, một phần không muốn
các nước trong vùng và Hoa Kỳ nghi kỵ nên chưa bao giờ diễn tập tác chiến với hàng
không mẫu hạm. Ngoài ra Trung quốc còn có một số vấn đề với vũ khí của Liên
bang Nga. Trung quốc không hài lòng với các chiến đấu cơ Su-27 và Su-30. Sẵn
sàng bộ phận thay thế và bảo trì không phải là một vấn đề đơn giản . Đối với
các khu trục hạm và tàu ngầm của Liên bang Nga Trung quốc cũng gặp những vấn đề
tương tự .
Có dấu hiệu Trung
quốc đang giảm dần sự lệ thuộc vũ khí vào Liên bang Nga. Các nhà quan sát quân
sự nghĩ rằng sau nhiều thập niên cố gắng Trung quốc đã chế tạo được và xử dụng
loại tuabin quạt (turbofan) trang bị
cho các chiến đấu cơ tối tân . Nhưng tự lực trong mọi lĩnh vực thì còn lâu vì Liên
bang Nga cũng không muốn chuyển nhượng quá nhiều kỹ thuật tối tân cho Trung
quốc. Theo Đài Loan, Trung quốc chỉ phát triển mạnh về hỏa tiễn.
Bộ quốc
phòng Hoa Kỳ dù bực dọc cũng tỏ vẻ cởi mở với Trung quốc. Năm ngoái Hoa Kỳ và Trung
quốc lần đầu tiên thao diễn chung cứu người ngoài biển sau vụ hai máy bay Trung
quốc và Hoa Kỳ đụng nhau trên không tháng 4 năm 2001. Qua cuộc tập dượt chung Hoa
Kỳ không khám phá được điều gì mới lạ nơi lực lượng quân sự Trung quốc vì cuộc
tập dược chỉ gồm những di chuyển bình thường. Trung quốc không muốn tham dự
những cuộc thao diễn chung cao hơn với Hoa Kỳ, có lẽ ngại trưng bày cho Hoa Kỳ
thấy sự yếu kém của mình .
Với Liên
bang Nga, Trung quốc chịu tham dự những cuộc tập dượt chung có tính cách phức
tạp hơn . Hai năm trước Trung quốc và Liên bang Nga thực hiện cuộc thao diễn
chung gồm các cuộc hành quân phong tỏa, đánh chiếm phi trường và đổ bộ . Cuộc
thao dược chung này có mục đích đe dọa Đài Loan. Về phần Liên bang Nga là dịp cho
Trung quốc thấy những thứ vũ khí tối tân để dụ người khách hàng giàu có . Trong
thời gian từ 9 đến 17 tháng 8 này Trung quốc và Liên bang Nga lại cùng thao
dược trong vùng Urals với sự tham sự của các nước trong Tổ chức Hợp tác Thượng hải (Shanghai Co-operation Organization),
một tổ chức gồm 6 nước trong đó có 4 nước Trung á .Theo tiết lộ về phía Liên
bang Nga sau cuộc thao dược năm 2005 Trung quốc còn phải học hỏi nhiều, nhất là
về kỹ thuật phối hợp binh chủng, thiết giáp của Trung quốc chậm và phương tiện liên
lạc còn thô sơ .
Tây phương
ca ngợi thiện chí của Trung quốc về sự đóng góp vào hoạt động giữ gìn hòa bình
của Liên hiệp quộc Nhưng những đóng góp này không cho thấy khả năng quân sự đặc
biệt gì của Trung quốc. Trong số 1.600 quân nhân Trung quốc tham dự vào lực
lượng Liên hiệp quốc ở Liban, Congo và Liberia đa số là chuyên viên quân cụ, y
tế và vận chuyển .
Các “bạch
thư” quốc phòng của Trung quốc về sự phát triển quân đội công bố từ năm 1998
cũng không cho thấy gì nhiều, thí dụ chi phí cho quân đội là bao nhiêu và vào
những mục gì . Trung quốc nói một cách lờ mờ rằng trong thời gian từ năm 1990
đến năm 2005, ngân sách của quân đội tăng mỗi năm 15%. Năm nay, 2007, ngân sách
tăng gần 18%. Nhưng hình như trong số tăng đó không bao gồm ngân sách mua vũ
khí, ngân sách cho lực lượng hỏa tiễn và nghiên cứu. Viện Nghiên cứu Chiến Lược Quốc tế tại Luân Đôn nói rằng ngân sách
năm 2004 của quân đội Trung quốc lớn hơn con số công bố 220 tỉ nhân dân tệ
(26.5 tỉ mỹ kim theo thời giá) khoảng 1.7%.
Trung quốc
đang cố gắng tuyển mộ thanh niên có trình độ học vấn khá hơn cho quân đội và có
chương trình kéo dài thời gian phục vụ và làm cho quân đội trở nên chuyên
nghiệp hơn . Điều này không dễ thực hiện khi kinh tế Trung quốc đang phát triển
và lương trong lĩnh vực dân sự cao, nếu Trung quốc không tăng lương và phương
tiện cư trú tốt hơn cho từ 2 đến 3 triệu quân nhân và gia đình .
Các nhà lãnh
đạo Trung quốc không quên rằng quân đội đã cứu đảng khỏi sụp đổ năm 1989 nên
rất quan tâm đến việc làm cho quân nhân thoải mái . Trong thập niên 90s Trung
quốc cho phép quân đội kinh doanh để có thêm tiền riêng, nhưng sau ra lệnh
chuyển các dịch vụ thương mãi cho dân sự vì sự buôn bán sinh ra tham nhũng
trong quân đội, và bù vào bằng cách tăng ngân sách .
Nhìn vào sự
sụp đổ của các chế độ cộng sản trên thế giới, đảng cộng sản Trung quốc quyết
tâm dùng quân đội để bảo vệ đảng và bác bỏ ý kiến của một số tướng lãnh nên để
cho nhà nước nắm quân đội . Trong quân đội đảng thiết đặt một hệ thống đảng để
coi chừng sự trung thành của các sĩ quan (trên nguyên tắc cũng đều là đảng
viên). Nhưng đảng cộng sản Trung quốc cũng để cho các tướng lãnh rộng rãi quyền
hành trong lãnh vực chuyên môn quân sự. Đảng lo ngại sự tham nhũng trong quân
đội nhưng ít khi làm gì một cách công khai để ngăn chận (một ngoại lệ, năm 2006
Trung quốc cách chức tư lệnh phó hải quân vì tội ăn hối lộ và mất tinh thần).
Năm 2003 bệnh SARS đã lan tràn trong quân đội vì thói quen bảo mật .
Trung quốc
cho rằng Liên bang Xô viết đã sụp đổ vì chạy đua trang bị vũ khí về mọi mặt với
Hoa Kỳ, nên Trung quốc không chạy đua như vậy mà áp dụng chiến lược “bất đối xứng” (asymmetric capabilities)
để đánh vào những nhược điểm của Hoa Kỳ. Biết rằng quân đội Hoa Kỳ dựa vào điện
toán và vệ tinh liên lạc, Trung quốc đầu tư vào hỏa tiễn bắn vệ tinh. Tháng giêng
vừa qua Trung quốc đã dùng hỏa tiễn bắn hạ một vệ tinh đã cũ của mình (gây ra những
phản ứng ngoại giao bất lợi cho Trung quốc). Và Hoa Kỳ tin rằng Trung quốc
khuyến khích các tay nghề dân sự về điện toán tìm cách xâm nhập vào hệ thống
điện toán quân sự của Hoa Kỳ. Ông Richard Lawless, một giới chức thuộc bộ quốc
phòng mới đây nói rằng Trung quốc đã phát triển được một hệ thống rất phức tạp
để tấn công các máy điện toán và hệ thống
liên mạng (internet) của Hoa Kỳ.
Lãnh đạo
quốc phòng Hoa Kỳ lo ngại rằng các tướng lãnh (Hoa Kỳ) vì quá ưa thích kỹ thuật
có thể không quan tâm đúng mức đến hậu quả bất lợi về ngoại giao khi áp dụng. Trung quốc cũng có
mối lo đó . Sau cuộc thí nghiệm hỏa tiễn tháng giêng vừa qua của Trung quốc (và
phản ứng của thế giới) giới nghiên cứu Trung quốc bàn thảo về nhu cầu thiết lập
một cơ cấu (tương tự như Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ) để phối hợp đường
lối giữa các nhà hoạch định sách lược quân sự với các chính sách ngoại giao .
Nhưng Hoa Kỳ
cũng không thể khuyến cáo Trung quốc không nên làm những gì mà những nước khác
đang làm, thí dụ như Ấn độ trang bị hàng không mẫu hạm và chiến đấu cơ của Liên
bang Nga. Tháng 5 vừa qua, đô đốc Timothy Keating, tư lệnh lực lượng Hoa Kỳ tại
Thái bình dương nói rằng sự quan tâm của Trung quốc đối với hàng không mẫu hạm
là lẽ tự nhiên . Đô đốc Keating còn nói thêm rằng nếu Trung quốc muốn đóng hàng
không mẫu hạm Hoa Kỳ nên giúp Trung quốc trong giới hạn có thể giúp được mặc dù
ông ghi nhận rằng việc này không phải dễ dàng .
Một giới
chức cao cấp quốc phòng Hoa Kỳ nói người ta hiểu nhầm ý của đô đốc Keating
(nhưng không giải thích hiểu lầm ở chỗ nào). Trên thực tế, giúp Trung quốc đóng
hàng không mẫu hạm thì quá xa, nhưng quân đội hai bên đều có nhu cầu liên lạc với nhau và đang bàn
thảo về việc thiết lập một đường dây nóng.
Chính sách
của Hoa Kỳ là giữ tư thế một người bạn thận trọng khi con rồng Trung quốc đang
trở mình và phục hồi sức mạnh ./.
Trần Bình Nam
|
http://www.tranbinhnam.com |