THẾ
GIỚI HAI TUẦN QUA
(June 17 –
Trao đổi về chuyện Thế Giới
Hai Tuần Qua giữa phóng viên Quang Dũng (QD) của đài TN/PHVN và ông Trần Bình
Lời giới thiệu của Quang Dũng:
TBN: Trong
hai tuần qua có một số sự việc thế giới quan tâm. Trước hết
là chuyến viếng thăm Hoa Kỳ của thủ tướng Phan Văn Khải từ ngày 19 đến 25 tháng
6. Thứ hai là cuộc bầu cử tổng thống tai Iran.Tại đây ứng cử viên bảo
thủ là ông Mahmoud Ahmadinejad, cựu thị trưởng thành phố Teheran đã đắc cử
trong vòng bầu cử thứ nhì ngày Thứ Sáu 24/6. Tại Hoa Kỳ, quốc hội Hoa Kỳ đang
tranh cãi nên hay không nên phê chuẩn thỏa ước thương mãi song phương CAFTA
giữa Hoa Kỳ và 6 nước Trung Mỹ, và kết quả sẽ có hậu quả lớn đối với các thoả
thuận mậu dịch quan trọng khác của Hoa Kỳ trên thế giới. Việc khác, hôm Chủ nhật
26/6 tại San Francisco, một số chính khách của một số quốc gia trên thế giới đã
gặp gỡ để kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Liên hiệp quốc. Sau cùng là một cố gắng
trong lĩnh vực khoa học dùng sức đẩy của những hạt quang tử của ánh sáng mặt
trời để đưa những phi thuyền cực nhẹ vào thám hiểm vũ trụ ở xa ngoài thái dương
hệ.
QD: Chuyến viếng
thăm của thủ tướng Phan Văn Khải trong tuần qua quan trọng như thế nào đối với
bang giao Việt-Mỹ?
TBN: Sự quan
trọng của chuyến thăm viếng Hoa Kỳ của thủ tướng Phan Văn Khải từ ngày 19 đến
ngày 25/6 tập chú chung quanh vấn đề Việt Nam vào Tổ chức Mậu dịch Quốc tế WTO
và hợp tác an ninh Việt Mỹ trong vùng Thái bình dương.
QD: Tạo sao Việt
TBN: Việc này
liên quan đến một ngành kinh tế quan trọng của Việt
QD: Muốn vào
WTO Việt
TBN: Việt Nam
dồn nhiều công sức vận động Hoa Kỳ vì Hoa Kỳ là thị trường lớn, và một khi Hoa
Kỳ đã chấp thuận thì các nước khác sẽ chấp thuận. Cái thế đặc
biệt của Hoa Kỳ là ở chỗ đó. Và Việt Nam đã thuyết phục Hoa Kỳ bằng sắp
xếp ký giao kèo mua 4 chiếc máy bay Boeing trên đường tới thủ đô Hoa Thịnh Đốn.
Hãng Boeing đang gặp sự tranh mối của hãng đóng máy bay Airbus của Âu châu nên
sự mua bán này là một cử chỉ làm cho Hoa Kỳ rất hài lòng.
QD: Còn vấn
đề hợp tác an ninh giữa hai nước thì chuyến đi của ông
Phan Văn Khải đạt được những kết quả gì?
TBN: Chính
thức thì Hoa Kỳ đồng ý nhận huấn luyện tại Mỹ một số sĩ quan của quân đội Việt
Nam về Anh ngữ và quân y. Nhưng đó chỉ là một kế hoạch đầu cầu để không làm cho
Trung quốc sốt ruột. Những kế hoạch mà trong bản thông cáo chung sau cuộc gặp
gỡ giữa tổng thống Bush và thủ tướng Phan Văn Khải được miêu tả như là: “hai bên trao đổi ý kiến và góc nhìn về hòa
bình và an ninh trong vùng Đông nam Á và sẽ hợp tác song phương hay đa phương
với nhau để thực hiện mục tiêu trên” mới là những kế hoạch quan trọng.
QD: Những kế
hoạch đó có thể là những kế hoạch gì?
TBN: Việc
quan trọng đối với Hoa Kỳ là giữ vững tư thế của mình trong vùng Tây Thái Bình
Dương trước sự lớn mạnh về cả hai mặt kinh tế và quân sự của Trung quốc. Cho
nên sự hợp tác an ninh với Việt
QD: Trung
quốc có chịu ngồi yên nhìn Hoa Kỳ và Việt
TBN: Lẽ dĩ
nhiên là không. Và Trung quốc sẽ vận dụng tối đa ảnh hưởng sẵn có đối với một số
đảng viên cao cấp trong đảng Cộng sản Việt Nam để duy trì tư thế của mình, nhất
là vận dụng nhân sự chuẩn bị nhân dịp đại hội 10 của đảng Cộng sảnViệt Nam vào năm tói. Cuộc đánh đấm
nội bộ đảng Cộng sản Việt
QD: Người Mỹ
gốc Việt tại Hoa Kỳ công nhận sự hợp tác chiến lược giữa Hoa Kỳ và Việt Nam là
điều cần thiết cho hai nước, nhưng nhìn chuyến đi của thủ tướng Phan Văn Khải
một cách nghi ngờ vì cho rằng sự hợp tác này chỉ giúp cho đảng Cộng sản Việt
Nam kéo dài thời gian đảng trị mà không chịu cởi mở chính trị, và nới tay về
nhân quyền.
TBN: Sự nghi
ngờ của cộng đồng người Mỹ gốc Việt là hữu lý. Và tiếng nói của người Việt tại Hoa
Kỳ nhân chuyến công du của ông Khải không nhiều thì ít đã ảnh hưởng đến thái độ
của chính phủ Hoa Kỳ trong việc thúc bách chính quyền Cộng sản Việt Nam cần cải
tiến mặt nhân quyền và sự tự do hành đạo.
Cũng do áp
lực của Hoa Kỳ cho nên trước khi thủ tướng Phan Văn Khải lên đường chính quyền
Hà Nội đã ban hành một số văn kiện về tự do hành đạo. Ngoài ra bản thông cáo chung ghi nhận Việt
Trên thực tế
sự hợp tác chiến lược giữa Hoa Kỳ và Việt Nam chỉ có thể mang lại kết quả lâu
dài là bảo vệ an ninh và tài nguyên thế giới cho cả hai dân tộc chừng nào chính
quyền tại Hà Nội đại diện đích thực cho nhân dân Việt Nam và huy động được sự
hậu thuẫn của toàn dân Việt Nam. Và sức mạnh của toàn dân chỉ có thể đến bằng
con đường dân chủ. Rất tiếc Việt
QD: Xin ông nói về cuộc bầu cử tổng thống tại
TBN: Trong
cuộc bầu cử tổng thống tại Iran vòng thứ hai ngày Thứ Sáu 24/6, 23 triệu người
dân Iraq (hay 49% cử tri) đã đi bỏ phiếu và 61.6% chọn ông Mahmoud Ahmadinejad.
Ông Akbar Rafsanjani cựu tổng thống chỉ được 35.9%. Ông Mahmoud Ahmadinejad nguyên là thị trưởng thành phố Teheran thủ
đô của
QD: Sự đắc cử
tổng thống của ông Mahmoud Ahmadinejad sẽ có những hậu quả gì?
TBN: Ông Mahmoud
Ahmadinejad năm nay 48 tuổi là một người trung thành với đường lối giáo quyền của
giáo sĩ Komeini, người lãnh đạo cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979 lật đổ ông Shah.
Sự đắc cử của ông chứng tỏ thành phần nghèo và sùng đào Hồi muốn một chính phủ
cứng rắn để đương đầu với Hoa Kỳ, và sẽ tạo thêm khó khăn cho Hoa Kỳ và thế
giới tây phương trong cuộc chiến chống khủng bố. Trước mắt chương
trình năng lượng nguyên tử của
QD: Ngoài những
nét ông nêu ra ở trên, nói chung đường lối chính trị
của tân tổng thống Mahmoud Ahmadinejad như thế nào?
TBN: Trước
phản ứng lo âu của thế giới do sự đắc cử của ông, hôm Chủ Nhật 26/6 ông Mahmoud
Ahmadinejad tuyên bố trong một cuộc họp báo rằng đường lối chính trị của ông là
sự liên tục của chính sách và ôn hòa. Tuy nhiên dựa vào lập trường được biết
qua những lời tuyên bố trước đây của ông Mahmoud Ahmadinejad người ta chờ đợi
những thay đổi căn bản về chính sách đối ngoại của
Ông ta từng tuyên bố, quan hệ tốt với Hoa Kỳ không phải là phương
thuốc tốt nhất chữa mọi chứng bệnh của
Về chương trình năng lượng nguyên từ, ông nói thực hiện một chương
trình nguyên tử phục vụ hòa bình là nhu cầu thiết thực của quốc gia và chính
phủ
Về mặt xã hội và cải tổ chính trị ông Mahmoud Ahmadinejad nói
làm cách mạng không phải chỉ để thực hiện dân chủ cũng như chỉ để phụ nữ được
choàng khăn che mặt. Chính yếu của cách mạng là công ăn
việc làm và nhà ở.
Về kinh tế ông
nói ông sẽ chận những bàn tay tham lam muốn chiếm hữu
dầu hỏa của đất nước, đặc biệt là các ngân hàng tư. Và ông hứa
mỗi người dân đều có quyền chia quyền lợi về dầu hỏa.
Về toàn cầu hóa, ông nói
QD: Ở trên
ông có nói thoả ước mậu dịch đa phương CAFTA nếu không được quốc hội Hoa Kỳ phê
chuẩn sẽ có những hậu quả bất lợi cho Hoa Kỳ trên bình diện thế giới. Việc này thật sự như thế nào?
TBN: Chúng
ta đã biết cách đây một năm chính phủ Bush ký thoả ước mậu dịch đa phương (gọi
là thỏa ước CAFTA) với 6 nước gồm năm nước trung Mỹ châu là Guatemala,
Honduras, El Salvador, Nicaragua, Costa Rica và Cộng hòa Dominican nhưng quốc
hội Hoa Kỳ vẫn chưa muốn phê chuẩn. Nếu quốc hội Hoa Kỳ không phê chuẩn thì tư thế
của Hoa Kỳ trong những cuộc thương thuyết mậu dịch có tính toàn cầu như vòng thương
thuyết Doha sắp tới qua đó thế giới sẽ bàn về việc trợ cấp (hay không trợ cấp)
cho nông dân sẽ rất yếu.
QD: Mỗi thỏa
ước mậu dịch có tính chất riêng của nó, vậy tại sao việc bác bỏ CAFTA lại có ảnh
hưởng đối với các thỏa ước khác Hoa Kỳ có thể ký sau này?
TBN: Đành là
như vậy, nhưng thỏa ước CAFTA thật ra là một thỏa ước ít quan trọng vì không
ảnh hưởng nhiều đến công ăn việc làm tại Hoa Kỳ, trái lại giúp ổn định kinh tế
các nước liên hệ và do dó tăng ảnh hưởng chính trị của Hoa Kỳ tại các nước đó. Nếu ít ảnh hưởng đối với Hoa Kỳ mà quốc hội không thông qua thì các
nước khác trên thế giới đâu còn phấn khởi gì thương thuyết những thỏa ước quan
trọng hơn với Hoa Kỳ.
QD: Tại sao
CAFTA ít quan trọng đối với Hoa Kỳ. Và ít quan trọng tại sao lại không được
quốc hội thông qua?
TBN: CAFTA
ít quan trọng vì sức sản xuất hằng năm của 6 nước trong CAFTA là 86 tỉ mỹ kim,
chưa bằng một tiểu bang nhỏ như bang Nevada của Hoa Kỳ. Và nếu không có CAFTA
80% hàng hoá từ 6 nước trên đã được nhập cảng vào Hoa Kỳ miễn thuế, ngoại trừ đường
và một số phẩm vật không quan trọng khác. Nếu CAFTA được phê
chuẩn thì đường sẽ được miễn thuế và đó là nguyên nhân các nông gia sản xuất đường
phản đối CAFTA. Tại Hoa Kỳ các dân biểu các tiểu bang sản xuất đường hầu
hết đều là dân biểu thuộc đảng Cộng hòa, và họ phải bỏ phiếu chống theo cử tri địa phương. Trong khi đó các
dân biểu Dân chủ đa số có khuynh hướng bảo thủ mậu dịch cũng sẽ bỏ phiếu chống và
kết quả có thể đưa đến sự bác bỏ thỏa ước CAFTA.
QD: Ông có nói
hôm Chủ Nhật 26/6 đánh dấu 60 năm ngày thành lập Liên hiệp quốc. Buổi lễ kỷ niệm có gì để dư luận quan tâm không?
TBN: Vâng,
buổi lễ kỷ niệm không có tính cách tưng bừng vì Hoa Kỳ
không còn xem Liên hiệp quốc là một tổ chức quan trọng. Hoa Kỳ chỉ cử ông
Sichan Siv, đương kim đại diện Hoa Kỳ tại Ủy ban Kinh
tế và Xã hội Liên hiệp quốc. Các nước khác cũng cử những đại
diện cấp thấp, ngoại trừ tổng thống
QD: Tại sao
thế giới ít quan tâm đến Liên hiệp quốc?
TBN: Có hai lý
do. Thứ nhất là ai cũng nhận thấy Liên hiệp quốc cần phải được
tái cấu trúc. Và trong khi chờ đợi tái cấu trúc Liên
hiệp quốc cũng cần thực hiện một số cải tổ. Hoa Kỳ cho
biết sẽ không đóng tiền cho Liên hiệp quốc nếu Liên hiệp quốc không thực hiện các
cải tổ cần thiết. Thứ hai là uy tín Liên hiệp quốc xuống thấp với tai tiếng
trong việc điều hành chương trình đổi dầu lấy thực phẩm của Iraq trong thời
gian bị phong tỏa kinh tế sau cuộc chiến năm 1991, và dư luận nghi ngờ người
con trai của ông Tổng thư ký Liên hiệp quốc Kofi Annan có dính líu.
QD: Vậy tương lai của Liên hiệp quốc sẽ như thế nào?
TBN: Nếu vào
dịp họp đại hội đồng cuối năm nay Liên hiệp quốc tái cấu trúc được Hội đồng Bảo
an thì Liên hiệp quốc có cơ hội xây dựng lại uy tín của
mình. Nếu không thì Liên hiệp quốc chỉ còn là một diễn đàn để các nước hội viên
bày tỏ sự bất hòa với nhau, và là nơi để 5 ủy viên thuờng trực của Hội đồng Bảo
an là Anh Pháp, Nga Mỹ và Trung quốc kèn cựa hoặc trao đổi quyền lợi với nhau.
QD: Bây giờ
xin ông nói về nỗ lực khoa học mới nhất để khám phá không gian ngoài thái dương
hệ.
TBN: Đây là một
sáng kiến chung của một số khoa học gia tư nhân người Mỹ và người Nga dùng
những hạt quang tử của ánh sáng mặt trời để đẩy một phi thuyền cực nhẹ vào không
gian. Ngày 21/6 vừa qua một tiềm thủy đỉnh của Nga lặn sâu dưới mặt nước trong
vùng biển Barents thuộc Bắc băng dương đã bắn một loại hỏa tiễn liên lục địa
vào quỹ đạo quả đất mang theo phi thuyền Cosmos 1. Phi
thuyền này do một hội tư nhân tại Hoa Kỳ gọi là hội Planetary Society thành lập
từ năm 1980 sáng chế. Nguyên tắc bắn Cosmos 1 trong gian đoạn
này không khác gì những cuộc phóng phi thuyền cổ điển. Chỉ khác là Cosmos 1 là một phi thuyền đặc biệt được chế tạo như
một chiếc dù có 8 cánh buồm thật mỏng xếp lại với nhau và làm với vật liệu cực
nhẹ. Sau 4 ngày ở trong quỹ đạo, các chuyên viên của chương trình sẽ cho
các cánh buồm mở ra để nhận sức đẩy của các quang tử (photon) của ánh sáng mặt
trời khi các quang tử đập vào mặt cánh buồm.
QD: Trên
nguyên tắc sức đẩy của các hạt quang tử quá yếu làm thế nào để làm cho Cosmos 1
di chuyển.
TBN: Đúng vậy
sức đẩy của một hạt quang tử đập vào một bề mặt sẽ không có nghĩa lý gì, và càng
yếu nếu bề mặt hấp thụ ánh sáng không cho phản chiếu ra. Người
ta tính ra rằng các quang tử đập vào một bề mặt rộng một cây số vuông (hay
1.000.000 mét vuông) trong điều kiện lý tưởng nhất tạo ra một sức đẩy chỉ ngang
bằng một viên gạch nhỏ. Vì vậy 8 cánh buồm của Cosmos
1 được chế tạo thế nào để khi trải ra có một diện tích càng rộng càng tốt.
Sau khi các cánh buồm trải ra, sức đẩy của các quang tử vào mặt
buồm sẽ tạo nên một gia tốc đầu tiên. Gia tốc này rất nhỏ.
Nhưng trong môi trường vô trọng lực và hoàn toàn không có sức cản của không khí,
gia tốc cực nhỏ này sẽ có khả năng làm cho phi thuyền di chuyển theo một nguyên tắc của cơ học thuấn lý. Qua
thời gian tốc độ sẽ tăng dần. Các chuyên viên của chương trình tính ra
rằng nếu Cosmos 1 vận hành như dự tính thì trong 3 năm vận tốc của Cosmos 1 sẽ
lên đến 200.000 miles một giờ, hay 320.000 cây số/giờ. Với tốc độ đó Cosmos 1
sẽ bay thênh thang vào không gian và sẽ làm tai mắt cho quả đất về vũ trụ bao
la bao bọc chung quanh.
QD: Vậy Cosmos 1 đã đi vào không gian chưa?
TBN: Rất tiếc
Cosmos 1 gặp trở ngại kỹ thuật nên người ta chưa biết lý thuyết dùng quang tử
làm sức đẩy có trở thành một sự thật không? Tuy nhiên căn bản khoa học của
chương trình rất vững chắc, và không có gì để chúng ta nghĩ rằng lý thuyết này
không trở thành sự thật qua những thí nghiệm kế tiếp. Thí nghiệm ngày 21/6 vừa
qua chỉ tốn 4 triệu mỹ kim./.
Trần Bình Nam
|
http://www.vnet.org/tbn |