Thượng
Đỉnh
Trần Bình Nam
Khi máy bay của tổng thống Nam Hàn Kim Đại Trọng (Kim Dae Jung)
đáp xuống phi trường Bình Nhưỡng (Pyongyang) ngày 13 tháng 6 (13/6/2000) mở đầu cuộc họp thượng đỉnh lịch sử Bắc Nam
Hàn sau 50 năm ở trong tình trạng chiến tranh, thế giới bàn tàn nhiều đến triển
vọng thống nhất Bắc Nam Hàn, nhớ lại cuộc thống nhất trước đây của Việt Nam và
Đức quốc.
Nhưng có một khác biệt căn bản giữa Bắc Nam Hàn với Việt
Nhưng sự thật chuyện thống nhất và hòa bình không phải là chuyện
chính trong suy nghĩ của Kim Chính Nhật. Sau khi khối Liên xô sụp đổ, nguồn
viện trợ của Nga cạn dần, Hoa Kỳ siết chặc vòng vây cấm vận, kinh tế Bắc Hàn
rơi vào tình trạng suy sụp, hàng vạn người dân Bắc Hàn chết đói, Kim Nhật Thành
(thân phụ của Kim Chính Nhật) biết nếu không tìm một lối thoát chính quyền của
ông sẽ sụp đổ từ bên trong. Kim Nhật Thành, và sau này Kim Chính Nhật tìm lối
thoát bằng cách hù dọa thế giới. Dọa rút chân ra khỏi Thỏa ước Không Phổ biến
Vũ khí Nguyên tử (NPT), dọa chế bom nguyên tử , dọa
xâm lăng Nam Hàn, dọa chế tạo hỏa tiễn liên lục địa... . Thế
giới Tây phương vừa cất được gánh nặng chiến tranh lạnh sau khi khối Liên xô
sụp đổ, đang thở hít chút không khí thoải mái nên vô lẽ để Bắc Hàn ngỗ ngáo gây
ra chiến tranh. Thế giới giàu có, trong đó có Nhật Bản
góp phần, dùng tiền của ém miệng Bắc Hàn. Cả hai vụ dọa chế tạo vũ khí
nguyên tử năm 1994 do Kim Nhật Thành chủ trương, và vụ thí nghiệm hỏa tiễn tầm
trung năm 1998 của Kim Chính Nhật (kế nghiệp cha lãnh đạo Bắc Hàn sau khi Kim
Nhật Thành qua đời tháng 7 năm 1994) Bắc Hàn đều có lời. Năm 1994 sau chuyến
đông du của cựu tổng thống Jimmy Carter Bắc Hàn hứa phá bỏ các lò phản ứng
nguyên tử của mình và Liên hiệp quốc hứa trang bị cho Bắc Hàn hai lò điện
nguyên tử loại không sản xuất nhiên liệu plutonium dùng chế bom nguyên tử . Hoa Kỳ hứa cung cấp dầu và tiếp tục các cuộc thương thuyết tái lập
quan hệ bình thường giữa hai nước. Năm 1998 sợ hỏa tiễn của Bắc Hàn được
bán cho các nước Trung đông, Hoa Kỳ vội hứa tái cung cấp dầu (trước đó tạm cắt
vì thái độ thiếu hợp tác của Kim Nhật Thành) cho Bắc Hàn và sẽ nới lỏng các biện pháp cấm vận.
Lần này Bắc Hàn dùng mặt trận truyền thông và
tấn công ngoại giao. Nhưng mục đích chỉ là một: Giải tỏa áp lực bên trong và bên
ngoài có khả năng làm sụp đổ sự cai trị của gia đình
họ Kim. Đã quá chậm trong quá trình cởi mở để sống còn, Kim Chính Nhật cần đánh
mạnh và đánh mau mặt dư luận quốc tế để chóng kịp bước với Trung quốc và Việt
Nam trong sách lược kinh tế thị trường dưới sự
lãnh đạo của đảng cộng sản. Sau một năm chuẩn bị: thân thiện với Trung
quốc hơn, thiết lập quan hệ ngoại giao với Ý và Úc, Kim Chính Nhật mở cửa đón
tiếp tổng thống Kim Đại Trọng của Nam Hàn.
Cuộc thăm viếng Bắc Hàn ba ngày (13, 14 &
Thông cáo chung 5 điễm do Kim Đại Trọng
và Kim Chính Nhật ký và công bố (ngày
Chuyện thống nhất ghi trong điều 1 và 2 là chuyện "miếng trầu là đầu câu
chuyện" không phải là điều quan trọng trong trí hai nhà lãnh đạo Bắc Nam
Hàn, ít nhất trong lúc này. Điểm thứ năm không có gì để bàn.
Còn lại hai điểm 3 và 4 có nội dung áp dụng ngay thì đều có lợi cho Bắc Hàn.
Bắc Hàn dùng việc cho phép thân nhân gặp nhau là một vấn đề nhân đạo để đổi lấy
300 gián điệp Bắc Hàn, những người cương quyết trung thành với chế độ cộng sản
(trong khi tổng thống Kim Đại Trọng không đòi Bắc Hàn trả một số quân nhân Nam
Hàn còn bị Bắc Hàn giam giữ). Còn trao đổi kinh tế?
Bắc Hàn gạo không đủ
ăn lấy gì để trao đổi? Điểm 4 chỉ là một cách
ngửa nón xin tiền đầu tư, thực phẩm, phân bón của Nam Hàn dưới nhãn hiệu hợp
tác kinh tế. Điểm phụ Kim Chính Nhật hứa thăm viếng
Nam Hàn vào lúc thuận tiện là một bố trí khéo léo khác của Bắc Hàn. Lúc nào là lúc thuận tiện? Nếu thế giới dân chủ muốn trông
thấy chuyến thăm viếng đáp lễ ngoạn mục này thì "lúc thuận tiện" đối
với Bắc Hàn là khi nào họ thỏa mãn về việc thi hành hai điều khoản 3 và 4 của
thông cáo chung. Nam Hàn phải trả tù gián điệp cho Bắc Hàn, phải viện trợ kinh
tế dồi dào cho Bắc Hàn và Hoa Kỳ phải nới lỏng lệnh cấm vận hơn nữa để đổi lấy
một chuyến thăm viếng vô tích sự của Kim Chính Nhật.
Nhìn chung,
quan hệ mới giữa Nam Bắc Hàn qua chuyến thăm Bắc Hàn của tổng
thống Kim Đại Trọng chỉ có tác dụng làm cho tình hình vùng Đông Bắc Á châu bớt
căng thẳng. Không có một triển vọng gì khác hơn cho phe dân chủ, ngoài một chút
hy vọng mơ hồ "diễn biến hòa bình" sẽ làm cho Bắc Hàn sụp đổ. Không
có gì bảo đảm Bắc Hàn sẽ không tiếp tục phát triển khả năng nguyên tử và hỏa
tiễn để tăng thế đòn bẩy trong các cuộc mà cả về sau.
Mực của bản thông cáo chung chưa ráo,
khó khăn đã xuất hiện. Thi hành điều 3, ngày 27 tháng 6 đại diện hai hội Hồng
thập tự Nam Bắc Hàn gặp nhau. Bắc Hàn
đòi họp tại một khu du lịch của Bắc Hàn gần núi Kumkang bên cạnh bờ biển phía
đông Bắc Hàn, bác bỏ đề nghị của Nam Hàn
họp tại làng Bàn Môn Điếm (Panmungjom) nằm ngay biên giới nam bắc, một nơi xưa
nay hai bên vẫn gặp nhau khi có vấn đề phải giải quyết. Bắc Hàn đồng ý cho 5 ký
giả Nam Hàn theo phái đoàn, nhưng phút chót không cho
ký giả của báo Chosun Ilbo vào, lấy lý do báo này không có thiện cảm với Bắc
Hàn. Vào họp, Bắc Hàn yêu cầu Nam Hàn trả tự do cho gián điệp Bắc Hàn trước họ
mới cho phép 100 gia đình ly tán (một con số rất nhỏ) gặp nhau vào tháng 8 tới
(có 7 triệu 6 trăm ngàn người Nam Hàn có thân nhân xa gần sống ở miền Bắc). Sau
2 ngày họp, khi đại diện Hồng thập tự Nam Hàn đưa phản đề nghị không hợp ý, đại
diện Bắc Hàn bỏ phòng họp ra về. Chiến thuật của Bắc Hàn là
bắt chẹt, với tính toán rằng vô lẽ với bao nhiêu phấn khởi ồn ào Kim Đại Trọng
và Hoa Kỳ lại đành để cho nó nguội lạnh nên sẽ nhượng bộ. Tuy không có một chiến trường như chiến trường Việt
Phe dân chủ sẽ lùi đến đâu, và quan hệ mới
giữa Bắc Nam Hàn sẽ ra sao? Tây phương có câu, một bản tango đẹp cần hai người nhảy giỏi
(It takes two to tango). Kim Đại Trọng là một người nhảy
giỏi. Quá trình chính trị của ông chứng tỏ ông là
người có một tấm lòng lớn đối với quốc gia dân tộc. Ông
kiên trì đem sinh mạng, nhiều lần suýt bị giết, tranh đấu cho dân chủ ở Nam
Hàn. Thành công, trở thành tổng thống Nam Hàn ông tha thứ cho những người đã từng tính giết ông
và đưa bàn tay rộng lượng đến với đồng bào ruột thịt ở phương bắc. Không có dấu
hiệu gì chứng tỏ Kim Chính Nhật là một người nhảy giỏi. Quá trình nối ngôi cha, học hết nghề chính trị ma mãnh và tàn bạo
của Kim Nhật Thành đã là một báo hiệu xấu, và nhạc mới trổi đã chơi xấu.
Cho nên chuyện tổng thống Kim Đại Trọng thăm Bắc Hàn, ký thông cáo chung, hai bên hứa hẹn, vui thì có vui, lạ thì có lạ, nhưng
không có gì để vỗ tay tán thưởng. Trái lại nên đề cao cảnh
giác nếu không muốn "tiền mất tật lưa." (July 2000)
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |