Tra tấn tù nhân và an ninh quốc gia
Trần Bình Nam
Đầu năm 2002 cơ quan tình báo CIA của
Hoa Kỳ, đứng trước nhu cầu khai thác thông tin từ tù nhân bắt được tại
Afghanistan để ngăn ngừa một cuộc tấn công khác của quân khủng bố Al Qaeda trên
đất Mỹ đã phối hợp với Bộ Tư Pháp và quân đội nghiên cứu những phương pháp mới
để khai thác tù nhân.
Chỉ thị của tòa Bạch Cung lúc đó không
xác định rõ các phương pháp khai thác phải ở trong giới hạn nào nên các phương
pháp được chấp thuận mang ra xử dụng đã vượt quá tiêu chuẩn quốc tế về cách đối
đãi với tù binh quy định bởi Quy ước Quốc tế Geneve về tù binh (1).
Thí dụ CIA đã áp dụng cách thức điều
tra mới tại các nhà tù bí mật (của CIA) tại một số nước Đông Âu như không cho
tù nhân ngủ trong nhiều ngày, tát vào mặt, cởi
truồng, bỏ đói ngoại trừ nước uống, xô đẩy tù nhân vào tường, uy hiếp
bằng chó, bằng ong, và giả trấn nước (waterboarding – danh từ mới) buộc tù nhân
nằm ngữa bịt kín mặt bằng một miếng chất xốp rồi đổ nước vào để nước chảy vào
phổi làm tù nhân ngộp thở, một cảm giác không khác gì bị trấn nước. Tù nhân
ngộp thở có thể bất tỉnh, và nếu không hồi sinh sau khi được dựng đứng thẳng
bác sĩ sẽ khai thông bằng cách mổ cuống họng để mang không khí vào phổi (2).
Dư luận thế giới quan tâm đến cung
cách Hoa Kỳ đối đãi với tù nhân Al Qaeda sau khi các sự quá đáng đối với tù
nhân tại nhà tù Abu Ghraib do quân đội Hoa Kỳ phối hợp với CIA quản lý được
phanh phui vào đầu năm 2004.
Lập trường của chính phủ Bush là cuộc
chiến chống khủng bố al Qaeda là một cuộc chiến không quy ước vì vậy Hoa Kỳ
không bắt buộc phải theo Quy ước Geneva về tù binh. Mặt khác các luật sư thuộc
Bộ Tư Pháp tìm cách giải thích các phương pháp được áp dụng không phải là tra
tấn và không vượt quá những tiêu chuẩn quốc tế. Phó tổng thống Cheney thì cho rằng cách
thức điều tra nặng tay có kết quả và giúp bảo đảm an ninh quốc gia (3).
Nhưng không ai đồng ý với quan điểm
của chính phủ Bush. Dư luận quốc tế trở nên ác cảm với Hoa Kỳ. Và phương pháp
cơ quan CIA dùng để khai thác tù nhân trở thành một vấn đề nóng tại quốc hội
Hoa Kỳ. Nó trở thành một trong những đề tài tranh cử tổng thống năm 2008. Hai
ứng cử viên Barack Obama (Dân Chủ) và John McCain (Cộng Hòa) có một lập trường
chung không chấp nhận mọi hình thức tra tấn, với một khác biệt: Thượng nghị sĩ
McCain không nói các phương pháp CIA đang dùng có phải là tra tấn không. Trong
khi Thượng nghị sĩ Obama cho rằng các phương pháp đó là tra tấn và cần chấm dứt
ngay.
Ba ngày sau khi nhậm chức tổng thống
Obama ký văn kiện hành chánh ra lệnh đóng cửa các nhà tù bí mật của CIA ở nước
ngoài, chấm dứt các phương pháp điều tra “nặng tay” mới được xử dụng.
Nhưng mãi cho đến ngày 16/4/2009 tổng
thống Obama mới cho phép phổ biến tài liệu của Phòng Cố vấn Luật pháp thuộc Bộ Tư pháp
(Justice Department's Office of Legal Counsel) do các ông Phụ tá Bộ trưởng Tư
pháp Jay Bybee và người phụ tá John C. Yoo soạn
thảo từ đầu năm 2002. Tài liệu này chính yếu bổ túc và hoàn chỉnh các đề nghị
của cơ quan CIA, và bảo vệ tính cách hợp luật của các phương pháp điều tra mới
trong đó có phương pháp hành xác như giả trấn nước (4).
Quyết định cho công khai hóa tài liệu
“điều tra” nội bộ của Bộ Tư Pháp là một quyết định khó khăn của tổng thống
Obama. Người ta lo rằng nội dung tài liệu sẽ không nâng uy tín của Hoa Kỳ đối
với thế giới, lo rằng tài liệu cung cấp cho Al Qaeda biết phương pháp của CIA
để chuẩn bị cho các tay khủng bố cách thức chịu đựng và chống lại các cuộc điều
tra. Nhân sự cấp cao từng phục vụ trong Bộ Tư pháp và nhân viên CIA lo ngại sẽ
bị truy tố về tội vi phạm pháp luật quốc gia và vi phạm nhân quyền. Nói chung
đặt vấn đề khai thác tù nhân dưới chính quyền Bush là hợp luật hay không hợp
luật sẽ đào sâu thêm cái hố đảng phái (Cộng Hòa chống Dân Chủ), tạo chia rẽ
trong đại khối quần chúng khi quốc dân đang cần đoàn kết để vượt qua cuộc khủng
hoảng kinh tế trước mắt.
Ý thức rõ vấn nạn
này, ngày 16/4/2009 khi công bố tài liệu về “phương pháp điều tra” tổng thống
Obama nói: “Lúc này là lúc để suy nghĩ lại những gì
chúng ta đã làm chứ không phải lúc ngồi kể tội lẫn nhau …” (nguyên văn: This is a time for
reflection, not retribution. . . . Nothing will be gained by spending our time
and energy laying blame for the past.)
Ngày 20/4 tổng thống Obama đến tổng hành dinh CIA ở
Langley, Virginia để trấn an nhân viên CIA. Ông nói Hoa Kỳ đang sống trong một
không khí đầy đe dọa và nhân dân Mỹ cần CIA hơn bao giờ hết, và rằng “Hoa Kỳ sẽ mạnh hơn và an ninh hơn khi chúng
ta triển khai sức mạnh vật chất và những giá trị tinh thần của chúng ta – trong
đó có tinh thần trọng pháp” (nguyên văn: I believe that our nation is
stronger and more secure when we deploy the full measure of both our power and
the power of our values -- including the rule of law.)
Những gì tổng thống Obama làm chứng tỏ ông đã bị áp lực
nặng nề để không thể trụ được ý muốn nguyên thủy của ông là bỏ qua sự việc tế
nhị này. Áp lực không những từ dư luận quốc tế và các nhóm tranh đấu cho nhân
quyền mà còn đến từ Quốc hội cùng đảng với ông. Bà
chủ tịch Hạ nghị viên Nancy Pelosi và bà Thượng nghị sĩ Diane Feinstein, Chủ
tịch Ủy ban Tình báo Thượng nghị viện đều có khuynh hướng “không thể bỏ qua” và
ông không có thẩm quyền và ảnh hưởng đủ đối với quốc hội để ngăn cản.
Biết không thể bỏ qua, nhưng tổng
thống Obama cũng không thể để cho vụ việc này chiếm mất những ưu tiên quốc gia
khác. Tổng thống Obama khéo léo điều chỉnh lập trường. Hôm Thứ Ba 21/4 tổng
thống tuyên bố ý định nếu cuộc điều tra là cần thiết thì ông muốn bổ nhiệm một
công tố viên đặc biệt với quyền hành rộng rãi để điều tra. Và ông xác định nhân
viên thừa hành sẽ không bị truy tố, nhưng những nhân viên cao cấp tại Bộ Tư
Pháp liên hệ đến vụ tra tấn này có thể bị truy tố.
Sáng kiến bổ nhiệm một công tố viên
đặc biệt thuộc thẩm quyền của Bộ Tư Pháp để điều tra nội vụ sẽ giúp tránh được
những cuộc điều trần liên miên đầy mầu sắc đảng phái trước Quốc hội, tại đó
“ông nói ông phải, vãi nói vãi hay” để
không ai thấy được bản chất của vụ việc quan trọng này.
Bản chất của vụ việc là câu hỏi cốt
lõi: làm sáng tỏ hay không làm sáng tỏ vụ “tra tấn” này có lợi gì cho Hoa Kỳ và
cho cộng đồng nhân loại?
Nếu vì sợ phiền toái mà bỏ qua vụ việc
này thì sự công nhận mặc nhiên của thế giới rằng Hoa Kỳ là một quốc gia cầm đầu
ngọn cờ dân chủ và nhân quyền trên thế giới sẽ mai một. Và quan trọng hơn sẽ có
một tiền lệ là người lãnh đạo một quốc gia mạnh có thể tùy tiện xử dụng bạo lực
hay vi phạm nhân quyền nếu việc đó phục vụ cho quyền lợi của quốc gia mình. Thế
giới sẽ không còn tiêu chuẩn luật pháp và luân lý, sẽ trở nên hỗn loạn vì trả
thù và chém giết nhau. Luật rừng xanh sẽ chiếm lĩnh thế giới, và không có ai có
thể có một đời sống yên ổn để hưởng hạnh phúc trong tinh thần phục vụ người và
phục vụ mình.
Trái lại, nếu vụ “tra tấn” tại Hoa Kỳ
được mang ra ánh sáng theo tiêu chuẩn của luật pháp hiện hành của quốc gia và
trong tinh thần của luật lệ quốc tế như tổng thống Obama đang làm sẽ là một
minh chứng rằng nước Mỹ vẫn cầm đầu ngọn cờ dân chủ, pháp trị, nhân quyền và
tuân thủ luật lệ quốc tế.
Cho đến giờ này Hoa Kỳ đã chứng tỏ vẫn
hành xử trong tinh thần trọng pháp và không có cá nhân nào ở trên luật lệ quốc
gia. Năm 1973 tổng thống Nixon từ chức trước viễn ảnh bị truất phế vì bị tố cáo
“lạm dụng quyền lực”. Năm 1999 Thượng nghị viện đem tổng thống Clinton ra xét
xử vì tội “ngăn cản sự thi hành luật pháp”. Vụ binh sĩ Mỹ giết thường dân tại
Mỹ Lai tháng 3 năm 1968 trong cuộc chiến Việt Nam đã được mang ra ánh sáng, và
các sĩ quan can dự đều bị truy tố trước tòa án quân sự. Vụ vi phạm nhân quyền
tù nhân Al Qaeda tại nhà tù Abu Ghraib ở Iraq tháng 5 năm 2004 cũng đã được
điều tra và quân nhân các cấp vi phạm đều bị luật pháp chiếu cố. Và lần này vụ
sáng tạo các phương pháp khai thác tù nhân thiếu tính nhân đạo của CIA cũng
đang được chính quyền Obama xử lý.
Đó là mặt tôn trọng công lý và đạo lý,
và như lời tuyên bố của tổng thống Obama, sẽ làm cho Hoa Kỳ mạnh hơn chứ không
yếu đi.
Mặt thực tế là làm thế nào duy trì
công lý và đạo lý mà không làm mất sự đoàn kết quốc gia do tinh thần đảng phái.
Một cuộc điều tra bởi một công tố viên
độc lập để truy tố những ai vượt quyền hạn quy định (dù dưới danh nghĩa vì nhu
cầu an ninh quốc gia) rồi sau đó giảm án, ân xá có thể là phương cách tốt nhất
để giải quyết nổi phiền lụy quốc gia này./.
Trần
Bình Nam
April
27, 2009
Ghi
chú:
(1)
“Geneva
Convention”, quy ước quốc tế quy định những nguyên tắc đối đãi với tù binh do
Liên hiệp quốc thông qua ngày 12/8/1949 và có hiệu lực từ ngày 21/10/1950
(2)
Giới y khoa gọi là tracheotomy.
(3)
Ngày 20/4/2009 khi trả lời một cuộc phỏng vấn
của đài FOX News cựu Phó tổng thống Dick Cheney lặp lại: “Tôi biết qua các bản
báo cáo tôi đọc rằng các cuộc điều tra đã giúp chúng ta biết rất nhiều, và ảnh
hưởng đến sự giữ gìn an ninh quốc gia như thế nào” (nguyên văn: I know specifically of reports that I read,
that I saw, that lay out what we learned through the interrogation process and
what the consequences were for the country.)
(4)
Hội Hồng Thập Tự Quốc Tế cho rằng “waterboarding” là vô
nhân đạo. Ông tân Bộ trưởng bộ Tư Pháp Eric Holder cũng nói không thể chối cãi
rằng “warterboarding” là một hình thức tra tấn.
Tài liệu tham khảo:
(1) Obama releases Justice Department documents
that guided the CIA on how to use waterboarding and other tactics with terror
suspects.
(Los Angeles Times 18/4/2009 by Greg Millet & Josh Meyer)
(2)
Obama calls on CIA to chart new course.
(Los Angeles Times 21/4/2009 by Mark Silva)
(3)
Military helped with CIA interrogation
tactics.
(Los Angeles Times 22/4/2009 by By Julian E. Barnes)
(4)
Obama open to inquiry on
CIA tactics.
(Los Angeles Times 22/4/2009 byy Peter
Nicholas and Greg Miller)
Trần Bình
|
http://www.tranbinhnam.com |