“Tự Do hay là Chết”
Trần Bình Nam
Tháng 6/2013 là một tháng xui xẻo cho Tổng thống
Obama. Đầu Tháng Hai tờ báo: Guardian
ở London và Washington Post ở Hoa Thịnh Đốn tiết lộ hai chương trình tình báo
của Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ
(National Security Agency – NSA) rằng trong nhiều năm qua, với sự chấp thuận
của một Tòa án đặc biệt, đã nghe mọi cuộc điện đàm của bất cứ ai (công dân Mỹ
hay người nước ngoài), và lấy nội dung các liên lạc qua Internet của 9 cơ sở
lớn cung cấp dịch vụ Internet tại Hoa Kỳ trong đó có Google, Microsoft, Spyke ,
Apple, Youtube, PalTalk .… Vài ngày sau
Edward Snowden, 29 tuổi, chuyên viên phân tích điện toán làm việc cho NSA xác
nhận mình là người cung cấp tin.
Việc đó chồng lên việc tháng trước Sở Thuế (Internal Revenue Service –
IRS) lạm dụng chức năng công quyền làm khó dễ các nhà chính trị cực hữu. Cùng
lúc vụ đại sứ John Christopher Stephens bị bọn khủng bố Al Qaeda giết ngày
9/11/2012 tại Banghazi, Libya được Bộ Ngoại Giao và Bạch Ốc loan tin “là
một vụ biểu tình biến thành bạo động” để làm giảm tính quan trọng về an ninh
quốc gia trước cuộc bầu cử tổng thống - tưởng đã nguội - lại được Quốc hội mang
ra chất vấn với câu hỏi then chốt “Tổng thống Obama có biết nội vụ không?” Nếu ông biết và có bằng chứng
thì ông có thể bị bãi chức (impeached) như vụ Watergate đã buộc tổng thống
Nixon từ chức năm 1973.
Nếu câu tục ngữ Việt Nam “họa vô đơn chí” là đúng thì
phải kể thêm cuộc thăm viếng Hoa Kỳ của Chủ tịch Nước kiêm Tổng bí thư đảng
Cộng sản Trung quốc Tập Cận Bình trong
hai ngày 8 & 9/6 kết thúc bằng sự bất đồng ý kiến về “sự xâm nhập hệ
thống điện toán thương mãi và quốc
phòng” của Hoa Kỳ, với một cuộc họp báo được ghi âm do Tòa Bạch Ốc phổ biến mà
không có Thông Cáo Chung đã làm giảm
uy tín của tổng thống Obama.
Ông Obama còn đi một nước bài rất thấp khác là trong
lúc “dầu sôi lửa bỏng” bổ nhiệm bà Susan Rice, đại sứ Hoa Kỳ tại Liên hiệp quốc
làm “Cố vấn An ninh Quốc gia” qua mặt Quốc hội vì chức vụ này không cần sự phê
chuẩn của Thượng nghị viện. Trước đây để trả ơn bà Rice (đã bao che tổng thống
trong vụ Benghazi) tổng thống Obama định đề cử bà làm Bộ trưởng Ngoại
giao,nhưng sau cùng bỏ ý định đó sợ rằng cuộc điều trần phê chuẩn tại Thượng
Viện sẽ phanh phui làm rắc rối thêm vụ Benghazi.
Cả một thác sự việc bất lợi đổ xuống đã làm cho tỉ số
quần chúng đánh gía tổng thống Obama xuống rất thấp, thấp như tổng thống George
Bush hiện nay (Obama: 47%, Bush: 47%, theo Washington Post – ABC).
Trong những ngày tới đây, truyền thông Hoa Kỳ và các
chính khách sẽ mổ xẻ vụ Edward Snowden theo hướng “làm thế nào để cân bằng giữa
nhu cầu an ninh quốc gia, bảo vệ sinh
mạng công dân Hoa Kỳ với nhu cầu duy trì dân chủ và sự riêng tư cần
thiết của người công dân.” Tổng thống Obama không thể đứng ngoài cuộc tranh
luận, nhưng ý kiến của ông không nhất thiết sẽ có một ảnh hưởng sâu xa vào
chính sách an ninh của Hoa Kỳ. Nội dung tranh luận và ý kiến cuối cùng của quần
chúng mới thật là quan trọng .
Trước mắt của vụ Edward Snowden là phản ứng khá bình
thường của chính quyền và dân chúng: (1) Bộ Tư Pháp đang nghiên cứu hình thức
truy tố Snowden về tội tiết lộ bí mật quốc gia đế dẫn độ ông về Hoa Kỳ ra tòa.
(2) Dân chúng (ít nhất là lúc đầu) cho
rằng việc nghe điện thoại và đọc thông tin cá nhân trên Internet của Cơ quan An
ninh Quốc gia là cần thiết. (3) Đại tướng Keith Alexander, Giám đốc NSA kiêm
phụ trách An ninh Điện toán của Bộ Quốc Phòng (Pentagon’s U.S. Cyber Command)
điều trần trước Quốc Hội hôm 18/6 nhấn mạnh rằng các chương trình “nghe lén và đọc lén” do Snowden tiết lộ
nằm trong khuôn khổ của luật pháp, tối cần thiết và được thi hành một cách thận
trọng. Ông cho biết trong 12 năm qua chương trình này đã giúp ngăn chận được 50
vụ khủng bố trong đó có 2 vụ quan trọng, thứ nhất là vụ đánh bom Trung tâm
Chứng Khoán New York và thứ hai là một dịch vụ chuyển tiền từ Hoa Kỳ cho một cơ
sở khủng bố ở Somalia do một tài xế taxi tại San Diego chủ chốt. Các nhân sự
liên hệ đều bị bắt và truy tố ra tòa trước khi hành động. Tướng Alexander tiết
lộ thêm rằng trong 50 vụ nói trên có 10 vụ chận được nhờ nghe điện thoại nội
địa, 40 vụ do theo dõi thông tin trên internet.
Edward Snowden hiện đang trốn tránh ở Hồng Kông. Chính
quyền Hồng Kông chưa bày tỏ thái độ gì đối với sự có mặt của ông vì trên nguyên
tắc ông có chiếu khán hợp lệ 3 tháng. Vốn là một học sinh trung học không có gì
xuất sắc, bỏ học ngang, nhưng có biệt tài về điện toán, Snowden được ngành tình
báo điện tử Hoa Kỳ chiếu cố. Ông hiện là nhân viên của công ty Booz Allen làm
việc theo giao kèo với chính phủ, và đang được bố trí làm việc tại một trung
tâm nghe ngóng ở ngoại ô Honolulu. Lương năm ông trên 100.000 mỹ kim (chưa kể
các quyền lợi khác) và là một trong một số giới hạn công dân Hoa Kỳ được biết
các bí mật quốc gia và tự nguyện “sống câm miệng chết mang theo.”
Nhưng Edward Snowden thấy áy náy nghĩ rằng công việc
của mình không phục vụ quốc gia mà là đang gieo mầm mống cho một thế giới “big brother” trong đó con người không
còn một chút riêng tư. Nỗi băn khoăn của ông cũng là nỗi băn khoăn của George
Orwell khi viết cuốn “Nineteen Eighty
Four” năm 1949 tiên đoán rằng 35 năm sau (tức năm 1984, tên của cuốn sách)
thế giới hoàn toàn bị quản chế bởi một thế lực độc tài nắm phương tiện điện
toán trong tay đã thúc đẩy ông hành động. Đang ổn định với công việc và sống
hạnh phúc với một người tình xinh đẹp ông bỏ trốn qua Hồng Kông. Tại đó trong
một cuộc nói chuyện ghi âm bằng video
với các phóng viên báo Guardian,
London và Washington Post, D.C.,
Snowden gỉải thích rằng theo ông chương trình nghe điện thoại và đọc thông tin
trên Internet một cách bí mật của chính phủ sẽ dẫn tới độc tài. Cách duy nhất
để tránh là công khai hóa để dân chúng quyết định có cần phải làm như vậy hay
không. Edward Snowden quả quyết ông không làm gián điệp cho quốc gia nào cả, và
ông nói ông biết ông có thể bị giết, hay bị CIA bắt cóc.
Hành động của Snowden không khác gì hành động của binh
nhì Bradley Manning 22 tuổi thuộc cơ quan tình báo quân sự ở Iraq 4 năm trước
đây khi tiết lộ các công điện mật của bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao cho mạng
WikiLeaks của Jullian Assange, một nhà báo người Úc. Trước khi bị bắt về tội
“tiết lộ bí mật quốc gia” Manning nói: “Tôi
muốn quần chúng biết sự thật. Nếu không biết, quần chúng không thể có quyết
định đúng” (TBN: để buộc các đại diện dân cử của họ làm cho đúng). Cả hai,
Edward Snowden và Bradley Manning đều lớn lên trong thời kỳ hậu khủng bố 911
trong một không khí bị đe dọa làm ai cũng nghĩ an ninh quốc gia phải được đặt
trước nhu cầu tự do cá nhân. Nhưng qua công việc đang làm, cả hai lo sợ thế
giới, chứ không riêng gì sự tự do cá nhân của nhân dân Mỹ đang bị đe dọa và họ
đã hành động.
Bradley Manning bị bắt năm 2010 và đang được tòa án xử
lý. Riêng Edward Snowden đang bị Quốc Hội và tòa Bạch Ốc lên án và 53% dân
chúng đòi truy tố. Thân phụ Edward Snowden, ông Lonnie Snowden e ngại Edward đi
quá xa, đã - qua một cuộc phỏng vấn của đài Fox - kêu gọi Edward Snowden đừng
tiết lộ gì thêm nữa và hãy trở về đối diện với pháp luật. Ông không chê trách
hành động của con mình.
Kết quả hành động của Edward Snowden là dù ông bị bắt,
bị giết hay bị vào tù, vấn đề cân bằng giữa nhu cầu an ninh quốc gia và bảo vệ
sinh mạng công dân với nhu cầu bảo vệ nền dân chủ và quyền tự do của con người
sẽ trở thành một đề tài thảo luận sôi nổi tại quốc hội, trước tòa án, và trên
các phương tiện truyền thông .
Khuynh hướng trước mắt là “an ninh trên hết”.
Nhưng lịch sử thế kỷ 20 cho khá nhiều bài học về sự dễ
dãi của quần chúng đã đưa đến nhiều thảm họa. Người dân Đức đã dễ dãi để cho
đảng Quốc Xã của Hitler làm gì thì làm với hứa hẹn tạo một nước Đức hùng mạnh
trả thù cho sự thất trận và những nhục nhã sau khi thua trận Đại chiến thứ nhất. Sự dễ dãi đó đã giúp
Hitler trở thành một nhà độc tài (qua các định chế Dân chủ Hiến định) cho phép
ông giết 6 triệu người Do Thái và năm 1944 sau khi bị ám sát hụt ông đã có thể
dùng luật xử bắn và treo cổ 5000 sĩ quan Đức, trong đó có danh tướng Erwin
Rommel bị ép uống thuốc độc chết.
Thí dụ khác là sự phát sinh chủ nghĩa cộng sản, nghĩ
cho cùng là do sự dễ dãi của quần chúng Nga đối với thuyết Mác xít trước chế độ
thối nát của Nga Hoàng và sự ủng hộ chế độ Cộng sản “vô sản chuyên chính” tại
Nga của giới trí thức Tây Phương. Đó là nguyên nhân của quyền hành vô giới hạn
của Stalin muốn giết ai thì giết và thực tế ông đã giết hằng chục triệu người
dân Nga. Sự hào nhoáng của chủ nghĩa Mác và những lời hứa hẹn cơm no áo ấm mơ
hồ là căn nguyên thiết lập các chế độ cộng sản tại Trung quốc và Việt Nam đã
mang lại bao nhiêu là tai họa cho hai đất nước này.
Bài học tốt đối với nhân dân Mỹ là “không thể tin vào hứa hẹn của đảng cầm quyền”
(dù đó là đảng Dân chủ hay đảng Cộng Hòa và bạn là người Cộng Hòa hay Dân chủ)
và giao phó quyền hành tuyệt đối cho họ. Trong vụ Snowden, chính quyền nói
chính quyền hành xử “quyền nghe điện thoại và internet” một cách hợp luật và tự
chế tối đa để tránh mọi lạm dụng quyền tự do của công dân. Nhưng quyền hành là
một chất ma túy khi đã ngấm thì khó bỏ. Và khi người cầm quyền biết những
gì bạn không biết sự tự do của bạn sẽ mất đi từng ngày một. Sự trong sáng
thông tin là vũ khí bảo vệ tự do hữu hiệu nhất.
Nếu châm ngôn “Tự
do hay là Chết” còn có ý nghĩa thì kết luận của cuộc tranh luận về sự chọn
lựa giữa nhu cầu an ninh và nhu cầu duy trì dân chủ tự do đã rõ: Thà chết hơn là mất Tự Do./.
Trần Bình Nam
June
21, 2013