YEAR
TWO KILO - Y2K, hay
Vấn
Nạn Của Năm 2.000
Trần Bình
Vào một ngày đẹp trời cuối năm 1998 ông A
đút thẻ tín dụng (credit card) vào máy rút tiền tự động (ATM) để lấy tiền tiêu.
Tiền chẳng lấy được, trong khi thẻ bị máy giữ lại. Thẻ
tín dụng của ông A ghi hết hạn ngày 05/00, máy điện
toán đọc hết hạn tháng 5 năm 1900. Được thông báo, một chuyên
viện điện toán của ngân hàng điều chỉnh bộ phận điện toán của máy ATM, và sau
đó không người khách nào than phiền nữa.
Câu chuyện tưởng như không có gì, nhưng đó chỉ là cái chỏm của
một tảng băng khổng lồ đang trôi dạt giữa biển khơi chờ gây tai
họa gì không ai tiên đoán được. Đó là vấn nạn của Year Two
Kilo (hay năm 2.000) mà các chuyên viên điện toán gọi tắt là vấn nạn Y2K.
Vấn nạn Y2K không gì khác hơn là các máy điện toán xưa nay
được điều kiện hóa đọc năm hai số. Đối với các máy điện toán năm nào
cũng bắt đầu bằng hai con số 19. Năm 85 máy đọc là năm 1985, năm 94 máy đọc là
năm 1994 v.v...
Máy điện toán có chương trình (program) năm và
tháng hoạt động hoàn hảo cho đến khi bước qua năm 2.000. Máy nhảy
ra số 00 và đọc là 1900. Chúng tự hỏi: Cái gì thế này? Và không có
chương trình bảo chúng phải làm gì chúng ngừng chạy hoặc chạy lung tung. Chuyện đó đang là vấn đề đầu môi của
mọi người trong năm cuối cùng của thập kỷ thứ 20.
Hiện nay máy điện toán đã len lỏi vào mọi ngõ ngách của đời sống
con người, từ hệ thống cung cấp nước uống, điện lực, khí đốt, chuyển vận, cho
đến dụng cụ chữa bệnh dùng trong các bệnh viện, thị trường chứng khoán v.v...,
và nếu vào nửa đêm 31 tháng 12 năm 1999 bước qua ngày 1 tháng 1 năm 2000 các
máy điện toán có chương trình ngày giờ không làm việc điều hòa như chúng được
điều kiện hóa sẽ là một vấn đề lớn cho con người. Điện tắt,
nước ngừng chảy, máy bay đang bay tự nhiên trở chứng ..., nếu chỉ kể vài trường
hợp.
Nếu phải giải quyết vấn nạn Y2K trong lĩnh vực kinh doanh không
thôi thì còn nhẹ, nhưng nếu phải điều chỉnh tất cả khung mạch li ti trong kỹ
nghệ là cả một vấn đề nhức đầu chưa nói đến tốn kém, mặc dù trong các khung
mạch chỉ có một ít liên quan đến ngày tháng và năm. Hãng chế tạo máy bay Boeing
đang chi tiêu hàng trăm triệu mỹ kim để chạy đua với thời gian để bảo đảm với
khách hàng không vì năm tháng mà máy bay Boeing bị trục trặc trong các chuyến
bay đêm 31 tháng 12 năm 1999. Dụng cụ y khoa là một lĩnh vực
đáng lo khác. Một thí dụ: máy điều khiển lượng phóng xạ dùng chữa trị
bệnh ung thư dùng năm tháng tính tuổi bệnh nhân để xác
định lượng phóng xạ cần thiết. Đọc ngày giờ không đúng, tính
tuổi sai máy bơm phóng xạ không đúng liều có thể giết bệnh nhân. Trong thập niên 1980 nhiều bệnh nhân đã chết vì máy bắn lượng phóng
xạ sai.
Chính phủ liên bang Hoa Kỳ chuẩn bị giải quyết vấn đề Y2K từ đầu
năm 1998. Ngày 4/2/98 tổng thống Clinton ký sắc lệnh thành lập một Hội đồng
theo dõi và giải quyết các hệ lụy điện toán của năm 2.000 trong các cơ sở liên
bang và báo cáo tiến triển từng 3 tháng cho tổng thống. Theo lịch trình các bộ
thuộc chính phủ liên bang sẽ sẵn sàng chậm nhất vào quí thứ tư của năm 1999.
Đa số tin rằng vấn đề khi đã thấy được thì sẽ được giải quyết vì
điện toán chỉ là sản phẩm của con người. Điều này đúng, nhưng
điện toán trở thành một sản phẩm quá phức tạp hội tụ nhiều lĩnh vực khoa học và
kỹ thuật khác nhau nên không một ai quán triệt chưa nói điều chỉnh khi nó trở chứng.
Vì vậy nhiều chuyên viên điện toán tin rằng dù chuẩn bị đến đâu cũng sẽ có một
vài xáo trộn trong sinh hoạt của con người, mà lĩnh vực đáng sợ nhất là thị
trường chứng khoán. Sự thiếu tin tưởng vào máy điện toán làm nhiều người ngưng
mua bán chứng khoán, có thể tạo khủng hoảng kinh tế, và phản ứng tự nhiên của
đa số dồn các công việc phải làm như đi du lịch, chữa bệnh v.v... vào những tháng cuối cùng của năm 1999, để tránh những xáo
trộn của những tháng đầu năm 2.000 sẽ ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt kinh tế.
Chưa nói những chuyện lặt vặt như mua thực phẩm và rút tiền mặt để dành, đổ
xăng đầy cho xe cộ vào những ngày cuối cùng của năm
1999. Nếu ai cũng lo lắng và chuẩn bị như vậy tự nó sẽ tạo ra
một vấn đề khác. Xăng, thực phẩm tăng giá, và một số
ngân hàng không đủ tiền mặt cho khách.
Nghĩ đến thiếu tiền, Ngân hàng Dự trữ Trung ương Hoa Kỳ đã quyết
định để dành 50 tỉ mỹ kim tiền mặt, và mới đây Ty giáo dục thành phố
Albuquerque, bang New Mexico Hoa Kỳ quyết định đóng cửa các trường học của
thành phố tuần lễ đầu tiên của năm 2,000. Hiện có ít nhất 200
thành phố trên toàn nước Mỹ công dân tự động thành lập những nhóm quan tâm để
nhắc nhỡ dân chúng nên chuẩn bị những gì và không nên làm những gì vô ích, và
thúc đẩy chính quyền địa phương làm những gì cần thiết.
Về phương diện khoa học kỹ thuật bài toán Y2K
là bài toán chương trình nhu liệu (software) và khung mạch điện toán
(microchip). Bài toán sẽ được giải quyết nếu viết lại các
chương trình và thay các khung mạch. Nhưng có quá nhiều chương trình
phải viết lại và khung mạch phải thay thế, chưa nói trước sự phức tạp của máy
móc điện toán hiện nay người ta dù nghĩ đã làm xong cũng không thể biết chắc đã
viết lại hết các chương trình hay thay hết các khung mạch cần thay. Nếu có thì giờ và tiền bạc, làm xong vẫn còn lo, vẫn hồi hộp chờ
phán quyết của thời gian.
Khủng hoảng Y2K bắt nguồn từ thời sơ khai của
ngành điện toán trong các thập niên 1950 và 1960. Hồi đó nếu ghi năm đủ 4 số
bộ nhớ các máy điện toán sẽ nặng nề và đắt tiền trong khi các chuyên viên điện
toán đang cần thì giờ và phương tiện đẩy kỹ thuật điện toán đi lên nên người ta
chỉ ghi năm bằng hai con số sau.
Người ta đã đặt câu hỏi: Đến năm 2.000 rồi sao? Lo gì! Còn 50 năm trước mắt, đó là câu trả lời. Hồi đó người ta
tính rằng dùng hai con số để ghi năm 4 số sẽ tiết kiệm được 1.000.000 mỹ kim tiền làm bộ nhớ chứa 1 tỉ bytes trong 30 năm tới. Số tiền tiết kiệm này thừa sức để điều chỉnh các máy điện toán khi
gần đến năm 2.000. Vào cuối thập niên 1980 và bước vào thập niên 1990
vấn đề Y2K trở thành một đe dọa nhưng rồi vì tính chây lười "để đấy hẵn
hay" cố hữu của con người bài toán cứ được gác lại. Ngay
cả các máy điện toán đang chế tạo cũng vẫn giữ thói quen ghi năm bằng hai số
mặc dù giá tiền làm bộ nhớ hiện nay chỉ bằng 0.01% của giá hồi thập niên 1950.
Một thí dụ, ngân hàng Bank of America trong thập niên 1980 đã khen thưởng tượng
trưng một chuyên viên điện toán thấy và giải quyết một vấn đề Y2K nhưng mãi đến
năm 1996 BOA mới hoàn tất việc điều chỉnh trên nguyên tắc hệ thống điện toán
sẵn sàng cho năm 2.000. Phi trường quốc tế Staple của thành phố Denver, bang
Colorado hoàn tất năm 1995 mới là phi trường duy nhất được trang bị máy điện
toán cho thiên kỷ thứ 21! Cơ quan Nav
Một vài tiên đoán:
* Lĩnh vực công sẽ có nhiều chậm trễ hơn trong lĩnh vực tư. Hãy chờ đợi dân hưởng tiền thất nghiệp
than phiền vì ngân phiếu không trả đúng hạn.
* Các nước đang phát triễn sẽ không giải quyết kịp vấn nạn Y2K và
ảnh hưởng đến sư phục hồi kinh tế vốn đang có khuynh hướng truyền bệnh khủng
hoảng kinh tế đến các nền kinh tế lành mạnh khác.
* Các ngân hàng sẽ ngưng các chương trình đầu tư vào các nước
đang phát triển trong những tháng cuối cùng của năm
1999 để chờ xem.
* Ngành du lịch sẽ bị ảnh hưởng vì ít người dùng máy bay vào đầu
năm.
* Thực phẩm tăng giá vì khuynh hướng tích trữ.
Một vài lời khuyên:
* Ngày 1 tháng 1 năm 2.000 rơi vào ngày Thứ Sáu, hãy chuẩn bị một
ít tiền mặt, thực phẩm và đổ đầy xăng cho xe cộ cho
những ngày cuối tuần đó. Nên có một đèn bấm và một radio tốt
trong nhà.
* Hãy chuẩn bị sớm một chút đừng chờ ngày cuối mới lo. Rút tiền ngày cuối chỉ làm mồi tốt cho kẻ gian. Thực phẩm khô mua quá nhiều chỉ làm mồi cho chuột và gián.
Kết luận:
* Y2K sẽ không làm tận thế như một số người đang la hoảng. Các
chuyên viên sẽ trị được vi trùng Y2K. Sẽ có một vài bất ngờ, bất tiện, khó chịu trong sinh hoạt nhưng ai
cũng vượt qua được.
* Đêm 31 tháng 12 năm 1999 cũng giống như mọi đêm ở trần thế,
khác là nhịp đập của tim người, do con người tự tác tự thọ. Nhưng
máy bay sẽ không rơi như trái chín, chỉ ít hành khách. Các ngân hàng không phá sản, chỉ chậm lại. Các trung tâm
nguyên tử không nổ tung nhưng có thể ngừng chạy.
* Rồi mọi sự sẽ đâu ra đấy như sau một trận chiến tranh, một cơn
bệnh nặng hay một cơn nhức đầu sổ mũi. Con người vẫn sẽ phát minh, vẫn sẽ tạo
tiện nghi để phục vụ mình, vẫn sẽ tìm ra thuốc chống mọi thứ bệnh nan y và vẫn nghĩ cách chế tạo vũ khí giết người thật nhiều
thật nhanh. Tất cả để trói buộc mình vào con đường tự hủy của định mệnh.
Y2K chỉ là một báo hiệu nhỏ một vấn nạn lớn của con người (Jan. 1999)
Tài liệu tham khảo:
1. "Computers and 2000: Race
for Security" New York Times Dec.27, 1998
2. "The Year 2000 has
begun" Economist Special Issue: The World in 1999.
3. "Help! Y2K is on the
Way" Newsweek
4. Web Site: http://www.y2k.com/
Trần Bình
|
http://www.vnet.org/tbn |