Đọc “Chuyện tình của Liên Hoa Hòa Thượng”
Trần Bình Nam
Cuốn sách “Chuyện tình của Liên Hoa Hòa Thượng” vừa xuất bản tại chùa Viên
Giác, Hannover, Đức quốc là một cuốn sách độc đáo. Độc đáo vì tác giả là một
cao tăng: Hòa Thượng Thích Như Điển.
Hòa Thượng Như Điển giải
thích cơ duyên đưa đẩy Thầy viết câu chuyện tình này là do thời gian tịnh thất
tu học hằng năm tại Úc châu lần thứ 8 năm 2010 Thầy có cơ hội đọc cuốn “Lịch sử Phật giáo Đàng Trong” của tác giả Nguyễn Hiền Đức. Cuốn
sách có thuật lại chuyện tình một chiều của Quận chúa Hoàng Cô, em ruột vua Gia
Long với một vị cao tăng đã gắn bó với triều đại nhà Nguyễn Gia Long từ khi còn
bôn ba chống Tây Sơn cho đến khi lên ngôi Hoàng đế.
Hòa Thượng Như Điển đánh giá câu chuyện
của tác giả Nguyễn Hiền Đức với những chứng cớ trưng dẫn có thể là sự thật nên
Thầy đã dàn dựng phóng tác để qua đó nói đến những kín đáo của nhân sinh mà xưa
nay ít có cây bút nào bàn đến. Thầy Như Điển thấy rằng trong văn chương cũng có
vài tác phẩm về chuyện tình trong chốn thiền môn, nhưng – theo như Thầy biết –
đều do thường nhân viết. Họ tiểu thuyết hóa qua tưởng tượng hay hư cấu theo
chuyện có thật. Chưa có một tác phẩm nào nói đến tình yêu tại chốn sơn môn do một
tu sĩ viết. Bởi nhiều lẽ, và lẽ đơn giản nhất là tu sĩ trên nguyên tắc thoát tục
đi tu thì không nói đến chuyện tình. Hòa
Thượng Như Điển cho rằng như vậy là chưa đào sâu cội nguồn tình cảm của con người,
một thiếu sót tài liệu về mặt tu học và cũng là một thiếu sót về mặt văn học.
Mối tình trong “Lịch sử Phật giáo Đàng Trong” của tác giả Nguyễn Hiền Đức kết thúc
trong bi ai, nhưng không làm cho thiền môn nhuốm màu tục lụy. Thầy Như Điển
nghĩ rằng có ai hiểu được tình yêu của Hoàng Cô, có ai hiểu được tinh thần của
Liên Hoa Hòa Thượng trước một mối tình trong sáng như vậy … nếu không phải là một
tu sĩ.
Hòa Thượng Như Điển lấy một quyết định
quan trọng.Thầy tạm gác ra mấy tuần lễ để viết cuốn “Chuyện tình của Liên Hoa Hòa Thượng”. Thầy
nói với độc giả rằng, người tu sĩ vẫn còn một quả tim con người với những xúc động
tự nhiên của nó. Nhìn khác đi là thần thánh hóa người khóac áo tu hành dù vị tu
sĩ đã đạt đến một đẳng cấp nào được “người đời” trao tặng trong nghi lễ. Đi tu
không phải là tìm cách diệt những cảm xúc đó mà chính là để thăng hoa nó, biến
nó thành hoa, thành trái tô điểm cho cuộc đời. Và người nữ khi yêu thương một
tu sĩ cũng chưa hẵn đã làm một việc sai trái.
Hiểu Hòa Thượng Như Điển như vậy, tôi
thấy Thầy thật can đảm. Thầy đi vào hỏa ngục để cứu chúng sinh. Thầy đụng chạm
đến vấn đề không một cao tăng nào dám đụng chạm để mang đến những lý giải cho
những điều từ trước đến nay còn bỏ trống.
Câu chuyện thật có trong chính sử như
sau: Vua Gia Long khi còn bôn ba ở Gia Định tranh giành ngôi vương với vua
Quang Trung có thời gian cùng kẻ tùy tùng trú tại chùa Từ Ân, để Mẹ, vợ, các em
và các con nương nhờ chùa Khải Tường trong tỉnh Gia Định. Hoàng Tử Nguyễn Phước Đảm, sau này là vua
Minh Mạng sinh tại chùa Khải Tường năm 1791.
Thiền sư Thiệt Thành – Liễu Đạt thuộc Thiền tông Lâm Tế trụ trì chùa Khải
Tường. Tiếp cận với Hòa Thượng Liễu Đạt tại chùa Khải Tường, một người em gái của
vua Gia Long thường được gọi là Hoàng Cô, đã thọ Bồ Tát giới với ngài, pháp
danh Tế Minh – Thiên Nhựt đem lòng luyến ái ngài.
Sau khi vua Gia Long lên ngôi, Hoàng
Cô theo anh về Phú Xuân (nay là Huế) mang theo mối tình thầm kín trong tim. Năm
1817 vua Gia long ban chiếu triệu thỉnh Hòa Thượng Liễu Đạt về làm Tăng cang
chùa Linh Mụ, và mời Hòa Thượng vào cung mỗi tháng 8 kỳ giảng kinh cho Hoàng
Thái Hậu, Hoàng Hậu và các em, trong đó có Hoàng Cô. Năm 1820 vua Gia Long mất,
vua Minh Mạng lên ngôi ban danh hiệu Liên Hoa cho Hòa Thượng Liễu Đạt. Lần lữa
thêm mấy năm Hòa Thượng Liên Hoa quyết chạy trốn lưới tình của Hoàng Cô vây bủa.
Năm 1823 nhân được tin sư huynh là Hòa Thượng Linh Nhạc tại chùa Từ Ân viên tịch
Hòa Thượng Liên Hoa xin phép vua Minh Mạng trở về Gia Định thọ tang và giữ chùa
Từ Ân. Lưu luyến mãi,nhưng vua Minh Mạng
phải để Hòa Thượng trở về Gia Định.
Tưởng đã thoát nợ trần. Không ngờ Hòa
Thượng trở về chùa Khải Tường đầu năm thì cuối năm Hòang Cô xin phép vua Minh Mạng
vào Gia Định lấy cớ đi cúng dường để
thăm Hòa Thượng Liên Hoa.
Sau mấy ngày ở dinh quan trấn thủ
thành Gia Định cho phải phép Hoàng Cô cho lệnh sắp xếp bà ở lại chùa Từ Ân để
bà được gần Phật cho đến khi bà hồi kinh.
Mấy ngày sau Liên Hoa Hòa Thượng nguyện
đến chùa Đại Giác tại tỉnh Biên Hòa nhập thất hai năm. Sau khi Hòa Thượng đi,
Hoàng Cô bỏ ăn. Sợ Hoàng Cô có mệnh hệ gì có lỗi với triều đình nên nhà chùa phải
tiết lộ nơi Hòa Thượng Liên Hoa nhập thất cho Hoàng Cô. Lửa tình nung nấu ,
Hoàng Cô cho người kiệu đến chùa, quỳ ngoài thất xin Hòa Thượng Liên Hoa nếu
không cho gặp mặt thì cho cô nhìn thấy bàn tay ngài và cô hứa sẽ hồi kinh ngay.
Cầm lòng không đậu, Hòa Thượng Liên Hoa đưa bàn tay ra chiếc cửa sổ nhỏ dùng
đưa thức ăn vào cho Hòa Thượng đang nhập thất, Hoàng Cô cầm tay ngài hôn và
khóc sướt mướt, xong cô trở về chùa chờ Hòa Thượng xuất thế. Hoàng Cô nghĩ rằng
khi để cho cô hôn bàn tay Hòa Thượng đã không còn tinh tấn tiếp tục tu hành.
Vài ngày sau Hòa Thượng Liên Hoa tự
thiêu. Sau đó Hoàng Cô uống thuốc độc tự vận theo Hòa Thượng. Chùa Từ Ân thờ
linh vị của Hòa Thượng Liên Hoa nơi dành cho các bậc xuất gia, và thờ Hoàng Cô
tại bàn linh của người trần thế. Trong chùa luôn luôn có bóng người xuất hiện
gây xáo trộn làm cho tăng chúng không tu hành được. Cho đến khi chùa mang hai
linh vị thờ cạnh nhau chùa mới trở lại yên tịnh .
Hòa Thượng Như Điển nghĩ rằng không ai
có thể hiểu được tình cảm khúc mắc và trong sạch của Hòa Thượng Liên Hoa và
Hoàng Cô bằng một tu sĩ. Và Hòa Thượng Như Điển có thẩm quyền nhìn vấn đề một
cách chủ quan như vậy. Thầy là một trong những bậc chân tu ít ỏi còn lại trong
thời đại mạt pháp này. Thầy can đảm không ngại thị phi xuyên tạc cầm ngọn đuốc
soi vào góc thầm kín nhất của nhân sinh.
Hòa Thượng Như Điển không nhiều lời
miêu tả tâm hồn của Hòa Thượng Liên Hoa, nhưng bàng bạc độc giả cảm thấy như
chia sẻ cơn sóng dữ Hòa Thượng phải trải qua suốt cuộc đời tu tập.
Nhưng với Hoàng Cô Hòa Thượng Như Điển
đã soi rọi tận tình. Thầy hư cấu 15 lá thư tình của Hoàng Cô nói về “nỗi lòng”
của cô với chính mình, với Mẹ, với Chị, với Vua và một lá thư đầy nước mắt viết
cho Liên Hoa Hòa Thượng.
Thầy Như Điển viết: “… tôi mong tác phẩm này không làm hạ uy tín
của các bậc Tăng cang Hòa Thượng thuở ấy hay ngay cả ngày nay, mà ngược lại qua
câu chuyện tình này, ta thấy Liên Hoa Hòa Thượng đã thoát tục như đóa hoa sen
tinh khiết nhiệm mầu khi bị nghiệp trần duyên ràng buộc. Còn Hoàng Cô, cũng là
một nhân vật lịch sử, tôi thăng hoa cho bà siêu thóat. Mặc dầu tất cả “những lá
thư tình” của bà đều do tôi viết. Nếu bà có đầu thai đâu đó, sẽ bảo tôi rằng ‘Tại
sao ông Hòa Thượng này lắm chuyện thế …!’ Vì lẽ khi yêu thầm nhớ trộm một người,
người ta khó có thể chôn hết nhưng ngôn từ vào lòng đươc, mà phải thổ lộ bằng
giấy trắng mực đen thì mới có thể nói hết cõi lòng của mình. Nếu tôi có mạo phạm lời lẽ của một Công Chúa
Hoàng Triều, thì mong tâm thức của bà đại xá cho …” (“Chuyện tình của Liên Hoa Hòa Thượng”, trang 624).
Viết cuốn sách Hòa Thượng Như Điển còn
có mục đích “tùy căn cơ chúng sanh mà độ” để hoàng dương chánh pháp. Kinh Kim
Cang là một tạng kinh dạy chuyện đời thường của Phật giáo nhưng lời lẽ cao siêu
nên Phật tử tại gia ít ai để tâm nghiên cứu. Hòa Thượng Như Điển đã dùng cuốn “Chuyện tình của Liên Hoa Hòa Thượng” làm con thuyền chuyên chở nội dung kinh Kim Cang đến cho độc giả
“tò mò thích đọc chuyện tình”.
Trong cuốn “Lịch sử Phật giáo Đàng
Trong” tác giả Nguyễn Hiền Đức không ghi Liên Hoa Hòa Thượng khi vào cung đã giảng
kinh gì, và Hòa Thượng Như Điển tưởng tượng Hòa Thượng Liên Hoa đã giảng kinh
Kim Cang. Qua 32 thời giảng và 103 trang giấy (128 - 130) Hòa Thượng Như Điển
đã mang kinh Kim Cang đến cho độc giả của Thầy, trong đó có Hoàng Cô ngồi nghe
Hòa Thượng Liên Hoa giảng kinh mà bồi hồi trăm mối tơ lòng./.
Trần Bình Nam
April 28, 2012
Ghi chú:
Tôi được biết cuốn sách “Chuyện tình của
Liên Hoa Hòa Thượng” của Hòa Thượng Như Điển khi đọc bài viết: “Hoàng Cô
tình sử” của cô Thiện Giới – Hoa Lan. Bài viết của cô Hoa Lan biểu lộ
một sự hiểu biết triết lý Phật giáo vững chắc, một văn tài, và sự thẳng thắn của
cô khi tranh luận với Liên Hoa Hòa Thượng.
Qua “Hoàng Cô tình sử” tôi liên lạc với
chùa Viên Giác để có một cuốn. Gặp may vào lúc Hòa Thượng sắp lên đường hoằng
dương Phật Pháp 3 tháng tại Hoa Kỳ. Tôi được phép gặp thăm Thầy tại Nam
California vào một ngày cuối tháng 3/2012 và nhận một cuốn sách Thầy cho./.